Guernica

Σαν σήμερα, στις 26 Απρίλη 1937, όταν μαινόταν στην Ισπανία ο Εμφύλιος Πόλεμος, η γερμανική πολεμική αεροπορία ισοπεδώνει, ύστερα από ένα βομβαρδισμό τριών ολόκληρων ωρών την Γκουέρνικα, μια μικρή πόλη στη χώρα των Βάσκων, σκοτώνοντας χίλιους ανυπεράσπιστους άμαχους. Η βάρβαρη καταστροφή της Γκουέρνικα, ιερής πόλης των Βάσκων, προκάλεσε την αγανάκτηση των προοδευτικών ανθρώπων όλου του κόσμου. Δεν ήταν μόνο η επέμβαση της Γερμανίας στο πλευρό του Φράνκο κατά των δημοκρατικών, ήταν και ένα σήμα κινδύνου για την ανθρωπότητα από τη φονική ναζιστική πολεμική μηχανή, που απειλούσε πλέον ολόκληρη την Ευρώπη.

Η σαραντάχρονη δικτατορία του Φράνκο εμπόδισε την ιστορική έρευνα σχετικά με τη σφαγή της Γκουέρνικα. Η επίσημη εκδοχή της φρανκικής προπαγάνδας ήταν ότι η πόλη πυρπολήθηκε από τους «ερυθρούς στασιαστές», για τους δικούς τους προπαγανδιστικούς σκοπούς. Φυσικά κανείς δεν μπορούσε να δεχτεί κάτι τέτοιο. Ενα ερώτημα που απασχολούσε τους ιστορικούς ήταν αν ο βομβαρδισμός έγινε με τη συναίνεση των εθνικιστών ή αν οι Γερμανοί έδρασαν ανεξάρτητα, κάνοντας μια γενική δοκιμή των μεθόδων αεροπορικής καταστροφής που επρόκειτο να παίξουν τόσο σημαντικό ρόλο στον επερχόμενο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Γερμανοί μεταπολεμικοί πολιτικοί πάντως συνέκλιναν στην άποψη ότι για τη σφαγή ευθύνονται από κοινού οι ναζί και ο Φράνκο.

Ο βομβαρδισμός της Γκουέρνικα δεν ήταν η μόνη «συνδρομή» της ναζιστικής Γερμανίας στον Φράνκο. Ο ίδιος ο Χίτλερ υπολόγιζε ότι η «βοήθεια» έφτασε τα 400 εκατομμύρια μάρκα, ποσό αστρονομικό για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. Δεν έγινε γνωστός ο αριθμός των Γερμανών που πολέμησαν από τις φασιστικές γραμμές, αλλά το γεγονός ότι από το φρανκικό καθεστώς παρασημοφορήθηκαν 29.113 Γερμανοί αξιωματικοί και στρατιώτες δείχνει το μέγεθος της ανάμειξης.

«Κραυγές παιδιών, κραυγές γυναικών, κραυγές πουλιών», σημείωνε στο ημερολόγιό του ο μεγάλος Ισπανός ζωγράφος Πάμπλο Πικάσο, λίγο πριν καταγράψει στον ομώνυμο πίνακά του την καταστροφή της Γκουέρνικα, κληροδοτώντας στην αιωνιότητα τη μεγαλύτερη αγριότητα του πολέμου.imerodromos