Η Ομάδα Μελέτης της Εργασίας στο Βόρειο Πόλο συγκροτήθηκε από μια ομάδα ξωτικών των Χριστουγέννων το φθινόπωρο του 2008. Τα εργαστήρια του Άι Βασίλη είχαν κλονιστεί από την παγκόσμια οικονομική ύφεση. Η αίσθηση της δυσαρέσκειας στις τάξεις μας ήταν προφανής. Από τότε συναντιόμαστε δύο φορές την εβδομάδα για να αναπτύξουμε μια συγκεκριμένη ανάλυση των συνθηκών μας ως εργάτες, καθώς και για να συζητήσουμε για τις στρατηγικές αντίστασης.
Το κείμενο που ακολουθεί παρουσιάστηκε στην ομάδα μας στα πλαίσια της εμβάθυνσης της ανάλυσής μας.
Η Αραβική Άνοιξη και το κίνημα Occupy ριζοσπαστικοποίησε πολλά ξωτικά. Αλλά είναι σαφές ότι εξακολουθεί να υπάρχει αβεβαιότητα σχετικά με το τι θα πρέπει να κάνουμε για να αμφισβητήσουμε το σύστημα εκμετάλλευσης κάτω απ’ το οποίο ζούμε. Πιστεύουμε ότι η σύγχυση γύρω από την πολιτική στρατηγική είναι τουλάχιστον εν μέρει προϊόν της εσφαλμένης ανάλυσης της ταξικής δομής και της δυναμικής του οικονομικού μας συστήματος.
Ποια είναι η αληθινή φύση των σχέσεων μεταξύ των ξωτικών, του Άι Βασίλη και ταράνδων του; Πώς ήταν αρχικά συγκροτημένες αυτές οι σχέσεις και πώς αναπαράγονται;
Για να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά, πρέπει πρώτα να ασχοληθούμε με τη δυναμική της υποτιθέμενης «οικονομίας του δώρου». Ενώ είναι αλήθεια ότι τα δώρα που παράγουμε δεν πωλούνται, διέπονται από κοινωνικούς κανόνες και έθιμα. Τα ζεστά μπισκότα μπορούν να διατηρήσουν την περιφέρεια της μέσης του Άι-Βασίλη, αλλά ο κατασκευαστής δεν μπορεί να επιβιώσει μόνο με ζάχαρη και αλεύρι (εκτός, φυσικά, αν είναι αυτός είναι που πουλάει τα μπισκότα). Αυτός εξακολουθεί να χρειάζεται τα χρήματα για να επεκτείνει το εργαστήριό του και να αγοράσει νέο εξοπλισμό ή να διατηρήσει αυτόν της παλαιότερης σοδειάς.
Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι τα εργαστήριά μας εξαρτώνται από πόρους που δεν είναι άμεσα διαθέσιμοι σε μας στο Βόρειο Πόλο. Για μεγάλο χρονικό διάστημα ο Άι-Βασίλης μπορούσε απλά να εκμεταλλεύεται τα φυσικά μας αποθέματα σε ξύλο και ορυκτά καυσίμα. Αλλά, καθώς έχουν εισαχθεί νέες σειρές προϊόντων πρέπει να αγοραστούν πρόσθετα υλικά από μια παγκόσμια αγορά.
Στη θέση των ξύλινων παιχνιδιών, όλο και περισσότερο μπαίνουν τα πλαστικά προκειμένου να είμαστε με αποτελεσματικό τρόπο ανταγωνιστικοί στην αγορά των Χριστουγέννων. Αυτό έχει να κάνει τόσο με τη ζήτηση των καταναλωτών, όσο και με το κόστος εργασίας ανά μονάδα προϊόντος. Ενώ ο Άι-Βασίλης μπορεί να θέλει να πιστεύει ότι ζει σε μια φούσκα δώρων, ένα αυξανόμενο μερίδιο των ετήσιων δώρων των Χριστουγέννων ιδιωτικοποιείται από την έναρξη της νεοφιλελεύθερης εποχής, εξαιτίας της την αύξησης του ανταγωνισμού στις τιμές με την ακμάζουσα κινεζική βιομηχανία.1
Ο ανταγωνισμός όμως δεν οδήγησε τον Άι-Βασίλη να αυξήσει κατ' ανάγκη την παραγωγικότητα του κάθε εργάτη. Αντί γι’ αυτό μπορούσε να μειώσει το μοναδιαίο κόστος παραγωγής κυρίως με το επιθετικό ξεζούμισμα του εργατικού δυναμικού που απασχολεί ήδη, ή με την απλή προσθήκη περισσότερων εργαζόμενων για να μειώσει το χρόνο που το εργαστήριο μένει σε αδράνεια. Όσο υπάρχει πλεόνασμα σε εργατικό δυναμικό ξωτικών για να αντλεί απ’ αυτό (και σίγουρα ο ίδιος εξακολουθεί να το κάνει), δεν μπορούμε να περιμένουμε από αυτόν να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα παράπονα για την υγεία και την ασφάλεια που έχουμε υποβάλει στην διοίκηση.
Εξάλλου, ευγνωμοσύνη βρίσκει μόνο από κάποιον επιχειρηματία μέχρι στιγμής. Ο Άι-Βασίλης, ως μοναδικός ιδιοκτήτης, είναι σε θέση να κρατάει τα οικονομικά του μυστικά. Αλλά εκείνοι που είχαν την ατυχία να εργαστούν στο γραφείο του ανέφεραν ότι οι επιστολές από το Βατικανό και την Ουάσιγκτον έφταναν τακτικά, ημέρες πριν ο Άι-Βασίλης ανακοινώσει τα τριμηνιαία πλάνα για την παραγωγή. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι η οικονομική στήριξη από τις πηγές αυτές, μαζί με τις ετήσιες εκτιμήσεις τους για τα «περίφημα» παιδιά, είναι αυτό που στηρίζει πραγματικά την οικονομία μας. Είναι μέσω αυτών των εξωτερικών κεφαλαίων που ο Άι-Βασίλης είναι σε θέση να παρέχει καραμέλες και καταφύγιο για όσους θα πρέπει να ανταλλάσσουμε την εργατική μας δύναμη.
Αλλά πώς έφτασε να έχει τέτοια εξουσία πάνω μας; Ήταν εξαιτίας της μεγαλύτερης εξυπνάδας του ή ήταν κάτι πιο σκοτεινό;
Η άνοδος του Αϊ Βασίλη
Θα πρέπει να θυμόμαστε ότι ο Άι-Βασίλης ξεκίνησε τη ζωή του ως ήσσονος σημασίας παραγωγός εμπορευμάτων-ξύλινων παιχνιδιών. Ήταν ένας μάστορας του ξύλου, που εκπαιδεύτηκε από μερικά από τα καλύτερα ξωτικά στο Βόρειο Πόλο. Ωστόσο, ενώ άλλοι ήταν ικανοποιημένοι με το να ανταλλάσσουν τα ξύλινα εμπορεύματα τους στις τοπικές αγορές, ο Άι-Βασίλης άρχισε να τα πουλά σε κοντινές πόλεις.
Και όπως το ‘φερε η τύχη, οι κληρικοί σε ορισμένες βιομηχανικές πόλεις που επισκέφθηκε είδαν σε αυτά τα λιγοστά αγαθά τα μέσα για να δημιουργήσουν ηθική πειθαρχία στον αυξανόμενο αριθμό των παιδιών από τις κατώτερες τάξεις που πλημμύρισαν τους δρόμους.
Ο κλήρος άντλησε κεφάλαια από τους πλούσιες προστάτες, καθώς και τις μεσαίες τάξεις, για να αποζημιώσει τη γενναιόδωρα του Άι-Βασίλη για την διανομή των ξύλινων παιχνιδιώντου ως δώρα σε μια επιλεγμένη ομάδα παιδιών.
Καθώς οι αστικοί πληθυσμοί αυξήθηκαν και τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η άρχουσα τάξη επιδεινώθηκαν, ο Άι-Βασίλης άρχισε να πιέζεται από την αυξημένη ζήτηση για τα χειροποίητα παιχνίδια του. Αρχικά προσπάθησε να επεκτείνει την παραγωγή με την αξιοποίηση της δικής του οικογένειας, αλλά σύντομα αναγκάστηκε να αναζητήσει αλλού πλεονάζον εργατικό δυναμικό. Αλλά με τις ιστορίες για την εξυπηρέτηση του γενικού καλού και για βοήθεια προς τους εξαθλιωμένους σε μακρινές χώρες, δεν θα μπορούσε να υποχρεώσει έναν αναγκαίο αριθμό από μας να δουλέψει στο εργαστήριό του.
Τελικά, μετά από ένα αποτυχημένο πείραμα με ένα σύστημα ανάθεσης της παραγωγής [εργασία εκτός εργαστηρίου με το κομμάτι]2 ο Άι-Βασίλης κατέφυγε στη βία ως το μόνο μέσο με το οποίο θα μπορούσε να μας εξαναγκάσει να δουλέψουμε γι’ αυτόν. Αυτό δεν θα ήταν δυνατό χωρίς την υποστήριξη του κλήρου και της ανερχόμενης μπουρζουαζίας στις πόλεις. Με τη βοήθειά τους, ο Άι-Βασίλης οργάνωσε κάποια απ’ τα πιο εξαθλιωμένα στρώματα των ταράνδων, οι οποίοι ιστορικά είχαν τεταμένες σχέσεις με τα ξωτικά, με την υπόσχεση οικονομικής ασφάλειας και κοινωνικού στάτους.
Συμμορίες ταράνδων στάλθηκαν στα χωριά των ξωτικών για να καταστρέψουν τα χωράφια, καθώς ήταν κατάλληλοι γι' αυτό εξαιτίας των κεράτων τους. Οι μόνιμες διαταραχές στην παραγωγή τροφίμων δεν άφησαν σε πολλούς από τον λαό μας άλλη επιλογή από το να πάνε για δουλειά στον Άι-Βασίλη.
Όλο αυτό το διάστημα, η άρχουσα τάξη στις πόλεις είχε κατασκευάσει μια ιστορία για να αντιμετωπίσει τις αναφορές για τη βία στην ενδοχώρα που έφταναν ως τις πόλεις. Επισημαίνοντας τα δώρα που μοίραζε στα παιδιά της πόλης, ταύτισε τον Άι-Βασίλη με τον Επίσκοπο Νικόλαο Σμύρνης - έναν πλούσιο άνδρα ο οποίος ήταν γνωστός για την γενναιοδωρία του προς τα παιδιά - και απεικόνισε τους ταράνδους ως ευγενή πλάσματα.
Αλλά ο Άι-Βασίλης δεν είναι άγιος και οι τάρανδοι δεν είναι φίλοι μας. Ο Άι-Βασίλης αναπροσάρμοσε βίαια την παλιά ταξική δομή στα στενά του συμφέροντα. Αυτός μας χώρισε από τα πρωτογενή μας μέσα διαβίωσης μέσω του καταναγκασμού με την απειλή των κεράτων, μια στρατηγική που έχει διατηρήσει μέχρι σήμερα, προκειμένου να προστατεύσει την ταξική θέση του.
Η κατανόηση των διαφορετικών ταξικών συμφερόντων στην κοινωνία μας είναι απαραίτητη, αν θέλουμε να αναπτύξουμε μια αποτελεσματική στρατηγική αντίστασης στην εκμετάλλευσή μας. Οπλισμένοι με αυτή την ανάλυση μπορούμε να εξηγήσουμε στους αδελφούς και τις αδελφές μας γιατί οι πρόσφατες ανακοινώσεις σχετικά με τα λίγα «σάπια μήλα» μεταξύ των ταράνδων ηχούνε κούφιες. Παραμένουν οι «Εχθροί μας με τα Κέρατα» για όσο διάστημαη χρησιμότητά τους είναι να αποτελούν το προπύργιο της εξουσίας στην κοινωνία μας.
Μια ταξική ανάλυση που συγκρούεται επίσης με την κυρίαρχη αφήγηση η οποία καλλιεργείται σχετικά με το γιατί τα ξωτικά των Χριστουγέννων είναι τόσο πρόθυμα να εργαστούν για μια πενιχρή αποζημίωση. Εμείς δεν μπήκαμε στο εργαστήριό του επειδή έχουμε έμφυτες τάσεις που ταιριάζουν καλύτερα στην παραγωγή παιχνιδιών. Ούτε αφήσαμε τις φάρμες μας, επειδή προτίμησαμε την καραμέλα από τους βολβούς.
Αυτό είναι ένα κρίσιμο σημείο. Σύμφωνα με τις λαϊκές παραδόσεις που υπάρχουν για μας, εμείς δουλεύουμε με ευχαρίστηση για τις καραμέλες. Αλλά αυτό δεν έγινε από επιλογή. Πριν κατέστρεψουν οι τάρανδοι τα οικογένεικά μας χωράφια, καλλιεργούσαμε μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών, κατάλληλων για την γη της περιοχής. Ήμασταν ακόμη αναγνωρισμένοι παγκοσμίως ως εμπειρογνώμονες στην αποθήκευση της συγκομιδής κατά τους καλοκαιρινούς μήνες για να καταναλώνεται όλο τον χρόνο. Όλα αυτά έχουν πλέον χαθεί.
Η εξάρτησή μας από την εισαγόμενη ζάχαρη είναι το αποτέλεσμα κοινωνικών συνθηκών πέρα από τον έλεγχό μας. Και με αυτή την έννοια έχουμε πολύ περισσότερα κοινά με τον εργάτη στα χωράφια ζαχαροκάλαμου απ’ ό,τι έχουμε με τον ογκώδη εκμεταλλευτή ο οποίος επωφελείται από το αίμα μας, τον ιδρώτα, και τον μόχθο μας.
Μερικοί έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το παλιό σύνθημα «Εργάτες όλου του κόσμου, ενωθείτε!» είναι πολύ ξεπερασμένο για την νέα μετα-βιομηχανική πραγματικότητα. Έχουν πει ότι η εργατική τάξη δεν είναι πια ο παράγοντας του κοινωνικού μετασχηματισμού. Αλλά αυτό το συμπέρασμα, πιστεύουμε, αγνοεί τις συνθήκες που συνεχίζουν να επικρατούν στα εργαστήρια του Άι-Βασίλη και παραπέρα.
Ελπίζουμε ότι ξεκαθαρίσαμε παραπάνω μερικά από αυτά που θεωρούμε ως ζωτικής σημασίας για την ορθή ανάλυση των τάξεων στο Βόρειο Πόλο. Ας ξαναρχίσει ο «πόλεμος στα Χριστούγεννα»3 σε μια πιο επιστημονική βάση.
Μετάφραση: e la libertà
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου