Νεκρός βρέθηκε εργάτης μέσα στο χώρο εργασίας του στο εργοστάσιο παραγωγής βαγονιών τρένων της Goša στην πόλη Smederevska Palanka στην Σερβία. Ο πενηνταεπτάχρονος εργαζόμενος ήταν απλήρωτος τους τελευταίους 15 μήνες και σε δεινή οικονομική κατάσταση και έτσι οδηγήθηκε να βάλει τέλος στην ζωή του διά απαγχονισμού[i]. Πίσω από αυτή την αυτοκτονία ενός εργάτη υπάρχει ακόμα μια τραγική ιστορία μιας διαλυμένης από τον καπιταλισμό ζωής, μιας ύπαρξης απογυμνωμένης από τα πάντα.
Ο ίδιος ήταν το στήριγμα μονογονεϊκής οικογένειας με έναν γιο σοβαρά άρρωστο και την μητέρα του κατάκοιτη[ii]. Το γεγονός ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια η εταιρεία δεν πλήρωνε ασφαλιστικές και συνταξιοδοτικές εισφορές σήμαινε ότι ήταν και ανασφάλιστος χωρίς καμία δυνατότητα να προσφέρει τα απαραίτητα στην οικογένεια του. Το εργοστάσιο απασχολεί 375 εργαζομένους, που στον καθένα οφείλονται 12 με 15 μισθοί, σύμφωνα με τις καταγγελίες τους. Για πολλούς το γεύμα που τους παρέχει η εταιρεία είναι το μοναδικό γεύμα που τρώνε καθημερινά.
Η συγκεκριμένη είδηση είναι, δυστυχώς, μία από τις πολλές περιπτώσεις ανθρώπινου πόνου, εκμετάλλευσης και ανέχειας που συμβαίνουν αυτή την στιγμή σε όλο τον κόσμο και θρυμματίζουν τις ζωές ανθρώπων. Αξίζει, όμως, να δούμε λίγο παραπάνω τη συγκεκριμένη ιστορία χωρίς τις παραμορφωτικές επιρροές του εθνικισμού και του κράτους που διαπερνά την πλειοψηφία των ειδήσεων που έρχονται στην Ελλάδα και αφορούν τις περιοχές της Πρώην Γιουγκοσλαβίας.
Η επέλαση της αγοράς.
Το 1999 και με τους ΝΑΤΟϊκούς βομβαρδισμούς μπαίνει και τυπικά τέλος στην προσπάθεια του Σερβικού κράτους να διατηρήσει ένα ιδιότυπο μετά-γιουγκοσλάβικο status-quo. Το τελευταίο είχε στο πυρήνα του την προσπάθεια διατήρησης ενός παραγωγικού μοντέλου με διαφορετική σύνθεση κεφαλαίου, διαφορετικές πολιτικές, κοινωνικές και υλικές προϋποθέσεις. Κομμάτι αυτής της πολιτικής από μεριάς του Σερβικού κράτους ήταν και η οικοδόμηση της «Μεγάλης Σερβίας» (Velika Srbija), που αποτέλεσε και το εφαλτήριο για σκληρές συγκρούσεις και εθνοτικές εκκαθαρίσεις στην προσπάθεια κατοχής όσο το δυνατόν μεγαλύτερου κομματιού της πρώην Γιουγκοσλαβίας[iii]. Όταν λοιπόν αυτή η προσπάθεια συνετρίβη, η «αγορά απελευθερώθηκε», οι «θεσμοί» εναρμονίστηκαν με τους διεθνείς και ξεκίνησε και ένας γύρος καταλήστευσης πλούτου. Είτε με την μορφή ξεπουλήματος δημόσιων επιχειρήσεων σε ξένα κεφάλαια είτε με τη βίαιη πρωταρχική συσσώρευση πλούτου για την οικοδόμηση της νέας Σέρβικης αστικής τάξης. Η δυναμική του κεφαλαίου ισοπέδωσε εξίσου κάθε μεριά της Γιουγκοσλαβίας, από τη Μακεδονία ως τη Σλοβενία, και φυσικά η Σερβία δεν αποτέλεσε εξαίρεση. Πλούτος που είχε παραχθεί από τους εργαζόμενους απαλλοτριώθηκε στην ουσία προς όφελος των αναδυόμενων κεφαλαίων και η όξυνση της εκμετάλλευσης της εργασίας δημιούργησε απέραντες εξαθλιωμένες μάζες. Φυσικά από αυτές τις εξελίξεις δεν έλειψε το ελληνικό κράτος και κεφάλαιο που εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο[iv] το διπλό ρόλο του: ταυτόχρονα μέλος του «κόμματος του ΝΑΤΟ» και παράλληλα «παραδοσιακός ορθόδοξος σύμμαχος της Σερβίας».
Η προοδευτική λοιπόν ιδιωτικοποίηση κάθε υπάρχουσας παραγωγικής δομής, στα πλαίσια της παραγωγικής και κρατικής ανασυγκρότησης οδήγησε το 2007 την μεγαλύτερη σέρβικη βιομηχανία παρασκευής βαγονιών τρένων στα χέρια μιας Σλοβάκικης πολυεθνικής επιχείρησης. Η τελευταία αφού πέρασε με άριστα την περίοδο επιτροπείας δύο ετών από το κράτος εκμεταλλεύτηκε στο έπακρο το επιχειρησιακό πεδίο της Σερβίας. Σταδιακά ρευστοποίησε κομμάτι της εταιρείας, έσπασε την εταιρεία σε υγιές κομμάτι και προβληματικό και σταμάτησε να πληρώνει φόρους στο κράτος (για το προβληματικό κομμάτι). Στην συνέχεια έκοψε και τους μισθούς στους εργαζομένους τους οποίους πλήρωνε με έναντι, το πολύ 4000 δηνάρια το μήνα (32 ευρώ).
Οι εργαζόμενοι food-for-work στο συγκεκριμένο εργοστάσιο είναι μέλη της «κοινότητας των χαμένων» μαζί με τους ριζικά αποκλειόμενους από τη κοινωνική αναπαραγωγή ή με τους αρκετούς νέους που σπουδάζουν και καταρτίζονται για να αντιληφθούν ότι επίσης δεν μπορούν να «απορροφηθούν» κάπου. Όλοι αυτοί συνθέτουν τον ωκεανό υποτιμημένης εργασίας/ανεργίας και περιθωρίου, απουσία κάθε δημόσιας περίθαλψης και παιδείας, ναρκωτικά, μικρό-εγκληματικότητα και συνολική απαξίωση.
Το «εθνικιστικό – βαγόνι».
Τον Ιανουάριο υπήρξε μια «θερμή αψιμαχία» μεταξύ της Σερβίας και του Κοσσόβου εξαιτίας ενός επιβατικού τρένου που ήθελε να στείλει η Σερβία στην Γραμμή Βελιγράδι-Μίτροβιτσα[v]. Το συγκεκριμένο τρένο θα ξεκινούσε από την πρωτεύουσα της Σερβίας για να καταλήγει σε μια πόλη του Κοσσόβου με κυρίαρχο το εθνοτικά σέρβικο στοιχείο. Το ενδιαφέρον είναι ότι διακόσμησαν το τρένο με το μότο του σερβικού αλυτρωτισμού «Το Κόσσοβο είναι Σερβία» σε 21 διαφορετικές γλώσσες, μεταξύ των οποίων φυσικά και τα Αλβανικά. Η κυβέρνηση του Κοσσόβου απείλησε με αντίποινα αν το τρένο μπει σε Κοσσοβάρικο έδαφος και εν τέλει, ύστερα από μια κρίση, το τρένο σταμάτησε στα σύνορα. Με τις προεδρικές εκλογές στην Σερβία να πλησιάζουν, ο πρωθυπουργός Βούσιτς επιχείρησε με την συγκεκριμένη κίνηση να τονώσει την εθνοκρατική μηχανή ρίχνοντας λάδι στα γρανάζια του εθνικισμού, της εκμετάλλευσης και του πολέμου.
Η σχεδιασμένη κίνηση ήταν κομμάτι ενός υποτιθέμενου καλοκάγαθου πατερναλισμού που λαμβάνει υπόψη του τα συμφέροντα των σερβικών πληθυσμών του Κοσσόβου και εγγυάται την «σύνδεση» τους με την «πατρίδα». Φυσικά αυτή η απειλή αναμόχλευσε περαιτέρω τα εθνοτικά μίση εντός του Κοσσόβου και δυσκόλεψε περαιτέρω την καθημερινότητα της σερβικής μειονότητας.
Είναι τραγικά συμβολικό και δίνει το πλήρες στίγμα του καπιταλισμού το γεγονός ότι ενώ δύο κράτη αλληλοαπειλούνται με πόλεμο για ένα «εθνικιστικό τρένο» οι εργαζόμενοι στην μεγαλύτερη βιομηχανία βαγονιών τρένων της Σερβίας λιμοκτονούν και το κρέμασμα μέσα στο εργοστάσιο φαντάζει για αυτούς κάποια λύση.
Εθνοτική διαίρεση, εδαφικές διεκδικήσεις, πατρίδες, πόλεμοι και εκμετάλλευση
Αυτή είναι η πραγματικότητα στα Βαλκάνια. Μπορεί οι κατά τόπους κυβερνήσεις και αστικές τάξεις να ανταγωνίζονται αλλά αδιαμφισβήτητα έχουν κοινή γραμμή στην μοίρα που επιφυλάσσουν για τους ανθρώπους. Εκμετάλλευση και ολοκληρωτικός ευτελισμός της ζωής. Μια απέραντη ζώνη πάμφθηνων εργαζομένων και ανέργων, χωρίς κανένα εργασιακό δικαίωμα, με ζώνες ανεξέλεγκτης οικονομικής δραστηριότητας και μεσαιωνικές συνθήκες εργασίας.
Η κερδοφορία του κεφαλαίου, η ανταγωνιστικότητα, η επέκταση της αγοράς, αυτά ακριβώς έχουν σαν προϋποθέσεις. Βολεύει πολύ τις αστικές τάξεις ο Σέρβος να νιώθει ότι απειλείται από τον Κοσσοβάρο και ο Κοσσοβάρος από τον Σέρβο. Φυσικά όπως μας έδειξε η ιστορία πίσω από το «υπερήφανο» τρένο της Σερβίας κρύβεται ανέχεια και πόνος. Καθόλου δεν αμφιβάλουμε ότι παρόμοια δυστυχία και μιζέρια υπάρχει και πίσω από τα αντίστοιχα Κροατικά, Κοσσοβαρικά ή Βοσνιακά «εθνικιστικά τρένα».
Η μοίρα και τα συμφέροντα των εργαζόμενων και ανέργων των Βαλκανίων είναι κοινά δεν έχουν πατρίδα και μπορούν να ενώνουν. Η διάλυση των κρατών, η καταστροφή της κοινής αντεργατικής πολιτικής των αστικών τάξεων, η ανατροπή όλων των κυβερνήσεων είναι προϋποθέσεις όχι μόνο για να ευημερήσει η κοινωνία αλλά και για να μπορέσει τουλάχιστον να ζήσει με μια στοιχειώδη αξιοπρέπεια. Εξάλλου το έχουμε δει πολύ καλά το εναλλακτικό σενάριο την εποχή του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας. Υποταγή στα διλλήματα της πατρίδας, των συνόρων, του κέρδους που οδήγησαν στην αβίωτη καθημερινότητα για πολλά χρόνια ενός ολόκληρου ψηφιδωτού πολεμικών συγκρούσεων και ευτελισμού της ζωής.
Μπορεί, απέναντι στην κοινή γραμμή εκμετάλλευσης των κρατών των Βαλκανίων να λείπει σήμερα η κοινή γραμμή των καταπιεσμένων, αλλά αναδύονται μειοψηφικές πρακτικές που μπορούν να ανοίξουν νέες απελευθερωτικές δυνατότητες. Ακόμα και μέσα στο ανολοκλήρωτο της ύπαρξης τους -μέσα από τις ήττες τους- τα ζητήματα που ψηλαφίζουν μας κάνουν να νιώθουμε αισιόδοξοι ότι αυτός ο κόσμος θα γίνει στάχτη και ένας διαφορετικός κόσμος αναδύεται. Μιας ζωής που θα την έχουμε στα χέρια μας.
[i]http://www.b92.net/info/vesti/index.php?yyyy=2017&mm=03&dd=22&nav_category=16&nav_id=1242580
[ii]http://www.novosti.rs/vesti/naslovna/hronika/aktuelno.291.html:656277-Radnik-Gose-obesio-se-u-fabrici
[iii] Για περισσότερες πληροφορίες ourbabadoesntsayfairytales.wordpress.com και σχετικά με την σφαγή της Σρεμπρενιτσα π.χ μπορεί να διαβάσει κανείς το xyzcontagion.wordpress.com
[iv] Μετά από τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ το ελληνικό κεφάλαιο απέκτησε σημαντική πρόσβαση στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, στις τηλεπικοινωνίες, στον τομεά των κατασκευών κ.α.
[v]https://ourbabadoesntsayfairytales.wordpress.com/2017/01/20/%CF%83%CE%B5%CF%81%CE%B2%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%AE%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BF%CE%B2%CE%BF/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου