Η εμπειρία του τυφώνα Κατρίνα και τα σοκ προς όφελος του κεφαλαίου
Γνωρίζουμε ήδη ότι η κυβέρνηση Τραμπ σχεδιάζει να απορυθμίσει τις αγορές, να κηρύξει ολοκληρωτικό πόλεμο κατά της «ριζοσπαστικής ισλαμικής τρομοκρατίας», να πετάξει στα σκουπίδια κάθε επιστήμη που ασχολείται με το κλίμα και να πυροδοτήσει φρενίτιδα στον κλάδο των ορυκτών καυσίμων. Είναι ένα όραμα ικανό να δημιουργήσει ένα τσουνάμι από κρίσεις και σοκ: Οικονομικές κρίσεις, καθώς θα σκάνε φούσκες στις αγορές. Κρίσεις στην ασφάλεια, καθώς θα γυρίσει μπούμερανγκ στις ΗΠΑ η επιθετικότητα εκτός συνόρων. Κρίσεις στις καιρικές συνθήκες, καθώς το κλίμα θα αποσταθεροποιείται ακόμη περισσότερο. Και τέλος, βιομηχανικές κρίσεις, καθώς οι αγωγοί πετρελαίου θα έχουν διαρροές και οι εξέδρες εξόρυξης θα καταστρέφονται -κάτι που συνηθίζεται, ειδικά όταν το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι χαλαρό.
Όλα αυτά είναι αρκετά επικίνδυνα. Ακόμα χειρότερος είναι ο τρόπος που η κυβέρνηση Τραμπ θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί αυτές τις κρίσεις, πολιτικά και οικονομικά.
Οι εικασίες είναι περιττές. Το μόνο που χρειάζεται είναι στοιχειώδης γνώση της πρόσφατης ιστορίας. Πριν δέκα χρόνια, δημοσίευσα «Το δόγμα του Σοκ», μια ιστορία των τρόπων με τους οποίους οι κρίσεις έχουν αξιοποιηθεί συστηματικά τον τελευταίο μισό αιώνα για να προωθήσουν ακραία προγράμματα υπέρ των επιχειρήσεων. Το βιβλίο αρχίζει και τελειώνει με την αντίδραση απέναντι στον τυφώνα Κατρίνα, γιατί αντιπροσωπεύει ένα σκληρό δείγμα του καταστροφικού καπιταλισμού.
Η υπόθεση αυτή είναι σχετική εξαιτίας του κεντρικού ρόλου – τον οποίο όμως λίγοι θυμούνται- που διαδραμάτισε ο άνθρωπος ο οποίος είναι τώρα αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, ο Μάικ Πενς. Την χρονική περίοδο που ο τυφώνας χτύπησε τη Νέα Ορλεάνη, ο Πενς ήταν πρόεδρος της ισχυρής ιδεολογικής Επιτροπής Μελετών των Ρεπουμπλικάνων (Republican Study Committee). Στις 13 Σεπτεμβρίου του 2005 -μόλις 14 ημέρες αφότου είχαν πέσει τα αναχώματα και με τμήματα της Νέας Ορλεάνης να βρίσκονται κάτω από το νερό -η RSC συγκάλεσε μια συνάντηση στα γραφεία του Ιδρύματος Heritage στην Ουάσινγκτον. Υπό την ηγεσία του Πενς, το ίδρυμα έφτιαξε μια λίστα με «Ιδέες υπέρ της ελεύθερης αγοράς για την αντιμετώπιση του τυφώνα Κατρίνα και τις υψηλές τιμές φυσικού αερίου».
Για να αντιληφθούμε τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση Τραμπ θα ανταποκριθεί στις πρώτες κρίσεις που θα ξεσπάσουν, αξίζει να μελετήσουμε τη λίστα του Πενς. Αυτό που ξεχωρίζει ανάμεσα στις ψεύτικες πολιτικές «ανακούφισης» είναι η δέσμευση για την κήρυξη μιας ολομέτωπης επίθεσης κατά των εργασιακών συνθηκών και του δημόσιου τομέα -κάτι αρκετά ειρωνικό, μιας και η αποτυχία των δημόσιων υποδομών είναι η αιτία που μετέτρεψε τον Κατρίνα σε μια ανθρωπιστική καταστροφή.
Για παράδειγμα, τα πρώτα τρία ζητήματα στη λίστα της RSC αφορούσαν στην «αυτόματη αναστολή του νόμου Ντέιβις-Μπέικον για έκτακτους μισθούς σε περιοχές καταστροφών» και η επιδίωξη να «γίνει η πληγείσα περιοχή μια ζώνη οικονομικής ανταγωνιστικότητας (με ολοκληρωμένα φορολογικά κίνητρα και απουσία ρυθμιστικών κανόνων)». Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε πως αυτό θα είναι το πρότυπο για τις επενδύσεις πολλών δισ. δολαρίων που θα κάνει ο Τραμπ στον τομέα των υποδομών, στοχεύοντας στο να τσακίσει το εργατικό κίνημα. Άλλωστε, η αναστολή του ίδιου νόμου για τα συγκεκριμένα έργα τέθηκε ήδη κατά τη συνάντησή του με τις ηγεσίες των συνδικάτων στους τομείς των κατασκευών.
Το 2005, επίσης, πολλοί επιστήμονες συνέδεαν άμεσα την αύξηση της έντασης των τυφώνων με την άνοδο της θερμοκρασίας των ωκεανών. Η σύνδεση αυτή, ωστόσο, δεν εμπόδισε τον Πενς και την RSC να ζητήσουν από το Κογκρέσο να καταργήσει τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς στον Περσικό Κόλπο, να δώσει άδεια για νέα διυλιστήρια πετρελαίου και το πράσινο φως για «γεωτρήσεις στο Εθνικό Καταφύγιο Άγριας Ζωής της Αρκτικής». Όλα αυτά τα μέτρα ήταν ένας σίγουρος τρόπος για να αυξηθούν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, ο ανθρώπινος παράγοντας δηλαδή που οδηγεί στην αλλαγή του κλίματος. Τα μέτρα όμως πέρασαν με προεδρική έγκριση και με πρόσχημα ότι «ανταποκρίνονται σε μια καταστροφική καταιγίδα».
Φυσικά, είναι γνωστό πως καμιά ευκαιρία για κέρδος δεν μένει ανεκμετάλλευτη. Η εταιρεία Kenyon, παρακλάδι του μεγάλου ομίλου γραφείου τελετών Service Corporation International (μάλιστα ήταν και μεγάλος χορηγός στην εκστρατεία του Μπους), μισθώθηκε για να περισυλλέξει τους νεκρούς μετά τον τυφώνα από τα σπίτια και τους δρόμους. Το έργο πραγματοποιήθηκε με εξαιρετικά αργούς ρυθμούς, ενώ απαγορευόταν στους εθελοντές να παρέμβουν για να βοηθήσουν γιατί η όλη διαδικασία ενέπιπτε στην εμπορική αρμοδιότητα της Kenyon.
Αφότου όλοι οι υπεργολάβοι είχε πάρει μερίδιο από την πίτα, δεν έμεινε τίποτα για τους ανθρώπους που όντως έκαναν τη δουλειά. Για παράδειγμα, ο συγγραφέας Μάικ Ντέιβις παρακολούθησε τον τρόπο με τον οποίο η FEMA κατέβαλε στην εταιρεία Shaw $175 ανά τετραγωνικό πόδι για να εγκαταστήσει μπλε μουσαμάδες στις στέγες που είχαν καταστραφεί μερικώς – παρότι οι μουσαμάδες αυτοί καθαυτοί είχαν χορηγηθεί από την κυβέρνηση. Όταν όλοι οι υπεργολάβοι πήραν το μερίδιό τους, οι εργαζόμενοι που πραγματικά τοποθέτησαν τους μουσαμάδες έλαβαν 2 δολάρια ανά τετραγωνικό. «Με άλλα λόγια, όπου έχει συντελεστεί πραγματική εργασία, κάθε κρίκος της αλυσίδας των εργολαβιών τρώει όσα περισσότερα μπορεί, εκτός από τον τελευταίο κρίκο», σημείωσε ο Ντέιβις.
Στον απόηχο του τυφώνα Κατρίνα, οι επιθέσεις στα ευάλωτα κοινωνικά στρώματα που έλαβαν χώρα στο όνομα της ανασυγκρότησης και της ανακούφισής τους δεν σταμάτησαν εκεί. Προκειμένου να αντισταθμίσει τα δεκάδες δισεκατομμύρια που διοχετεύθηκαν σε ιδιωτικές εταιρείες, τον Νοέμβριο του 2005, το Κογκρέσο (που βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Ρεπουμπλικάνων) ανακοίνωσε ότι έπρεπε να μειώσει κατά 40 δισ. δολάρια τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό. Μεταξύ των προγραμμάτων που δέχτηκαν περικοπές ήταν τα φοιτητικά δάνεια, η ιατρική περίθαλψη και τα κουπόνια τροφίμων. Με άλλα λόγια, τα φτωχότερα στρώματα στις Ηνωμένες Πολιτείες επιχορήγησαν δύο φορές τους κάθε είδους εργολάβους.
Αυτό είναι το σχέδιο του καπιταλισμού της καταστροφής, το οποίο έρχεται και δένει απόλυτα με το ιστορικό του Τραμπ ως επιχειρηματία. Τραμπ και Πενς βρέθηκαν στην εξουσία σε μια εποχή που έρχονται με ιλιγγιώδη ταχύτητα και ορμή τέτοιου είδους καταστροφές. Ο Τραμπ έχει ήδη κηρύξει τις ΗΠΑ ως ζώνη καταστροφής. Οι κρίσεις θα μεγαλώνουν εξαιτίας των αλόγιστων πολιτικών που έχουν υποσχεθεί ότι θα υλοποιήσουν. Το «μάθημα» του τυφώνα Κατρίνα είναι ότι αυτή η κυβέρνηση θα προσπαθήσει να εκμεταλλευτεί κάθε καταστροφή για να αποσπάσει το μέγιστο κέρδος. Εμείς καλά θα κάνουμε να προετοιμαστούμε.
Επιμέλεια Δανάη Μαραγκουδάκη
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου