Η κατάρρευση ενός ψευδεπίγραφου «σοσιαλισμού»
Δυόμισι χρόνια μετά από το θάνατο του Τσάβες και 17 χρόνια από την εκλογική του νίκη, ο «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα» δέχτηκε το μεγαλύτερο πλήγμα στην ιστορία του. Οι εκλογές της περασμένης Κυριακής έδωσαν στη δεξιά αντιπολίτευση μια άνετη πλειοψηφία. Από τα 13.5 εκατομμύρια ψηφοφόρους (74.25% συμμετοχή) τα 7.5 εκατομμύρια γύρισαν την πλάτη στον «σοσιαλισμό» (ποσοστό 55%)! Πώς είναι δυνατόν να γίνεται κάτι τέτοιο;
Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι η πρώτη φορά που τέτοιου τύπου «σοσιαλιστικά» καθεστώτα πέφτουν με εκλογές. Το ίδιο είχε γίνει στη Νικαράγουα με τους Σαντινίστας, οι οποίοι πολύ αργότερα ξαναγύρισαν στην εξουσία «μεταλλαγμένοι» στο πιο δεξιό, με τον αρχηγό τους, Ντανιέλ Ορτέγκα να παίρνει ξανά την εξουσία το 2007, ευθυγραμμισμένος απόλυτα με την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων στη χώρα. Παρόμοια ήταν και η ήττα των περονιστών στην Αργεντινή, αν και οι περονιστές ποτέ δε βάφτισαν τη διαχείρισή τους «σοσιαλισμό». Οι τακτικοί αναγνώστες της «Κ» σίγουρα δεν αιφνιδιάστηκαν από τις εξελίξεις. Αλλωστε, η οριακή νίκη του διαδόχου του Τσάβες, Νικολάς Μαδούρο πριν από δυόμισι χρόνια (με μόλις 2% περισσότερες ψήφους από το δεξιό αντίπαλό του Ενρίκε Καπρίλες) είχε δείξει τα όρια αυτού του τύπου της διακυβέρνησης.
Πρόβλημα… «συνειδητοποίησης»!
Η φιλοτσαβική προπαγάνδα χρεώνει τις αλλεπάλληλες ήττες του τσαβισμού στην έλλειψη «υψηλής συνειδητοποίησης του λαού» που δεν αντέχει να υπομένει την έλλειψη λαδιού ή οδοντόπαστας, το διπλασιασμό της τιμής της μπίρας μέσα σ’ ένα μήνα ή τα περιστασιακά μπλακ-άουτ (βλ. παλαιότερο άρθρο στο http://venezuelanalysis.com/analysis/8638). Αδυνατεί να κατανοήσει ότι ο «σοσιαλισμός» δεν είναι τίποτε άλλο παρά... το μοίρασμα της φτώχειας. Από τη στιγμή που μειώθηκαν οι πεινασμένοι στη χώρα, οι υπόλοιποι θα πρέπει να κάτσουν στ’ αυγά τους και να αρκεστούν στα ψίχουλα που τους παρέχει ο «σοσιαλισμός».
Φυσικά τα ψίχουλα προορίζονταν μόνο για τις λαϊκές μάζες, γιατί για τους καπιταλιστές εξακολούθησε να υπάρχει άλλο καθεστώς. Καπιταλιστές στο σοσιαλισμό; Αυτή ήταν μία από τις μεγαλύτερες «ανακαλύψεις» του σοσιαλισμού του Τσάβες! Ο τελευταίος το μόνο που αρκέστηκε να κάνει ήταν να «εθνικοποιεί» εγκαταλελειμμένες ή χρεοκοπημένες επιχειρήσεις ή να αποζημιώνει πλήρως τους καπιταλιστές των οποίων «απαλλοτρίωσε» τα εργοστάσια.
Αντεργατικές μεθοδεύσεις
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πρώτη εθνικοποίηση που έγινε από τη «μπολιβαριανή επανάσταση», έξι χρόνια μετά την εκλογή του Τσάβες. Στις 19 Γενάρη του 2005, ο Τσάβες υπογράφει το διάταγμα με αριθμό 3438, με το οποίο απαλλοτριώνει την εταιρία Venepal (μία από τις μεγαλύτερες χαρτοβιομηχανίες της χώρας), της οποίας η ιδιοκτησία περνά στο κράτος με «εργατική συνδιαχείριση». Εκ πρώτης όψεως αυτό φαινόταν σαν μια ποιοτική εξέλιξη της «μπολιβαριανής επανάστασης», σαν πέρασμα από τα λόγια στην πράξη. Μια πιο προσεκτική ματιά, όμως, αποδεικνύει ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Η Venepal απαλλοτριώνεται αφότου οι καπιταλιστές έχουν κηρύξει δύο φορές πτώχευση. Την πρώτη φορά τον Ιούλη του 2003, αφήνοντας 600 εργάτες στο δρόμο, και τη δεύτερη ένα χρόνο μετά, το Σεπτέμβρη του 2004, αφού είχαν αθετήσει τη συμφωνία με το κράτος και είχαν αφήσει τους 400 εργάτες που είχαν επαναπροσληφθεί απλήρωτους! Τι συμφωνία είχαν κάνει με το κράτος; Εκεί να δείτε… σοσιαλισμό! Μετά από αγώνα 77 ημερών, οι εργάτες της Venepal είχαν αναγκαστεί να συμφωνήσουν σε απολύσεις (της τάξης του 33%, δηλαδή να φύγει ο ένας στους τρεις), με αντάλλαγμα να πάρουν πίσω τα λεφτά που τους χρωστούσαν (και μάλιστα όχι αμέσως, αλλά τμηματικά), ενώ το κράτος δέχτηκε όχι μόνο να «ξεχάσει» τα 30 εκατ. δολάρια που του χρωστούσαν οι ιδιοκτήτες της Venepal (οι οποίοι, σημειωτέον, ήταν ακραιφνώς αντι-τσαβιστές και από τους πρώτους που είχαν βγει να πανηγυρίσουν υπέρ του αποτυχημένου πραξικοπήματος το 2002), αλλά και να τους παράσχει φτηνές πιστώσεις!
Ανοιχτή καταστολή
Θέλετε άλλο παράδειγμα εφαρμογής του… τσαβικού σοσιαλισμού; Πάρτε την Ternium Sidor, την τέταρτη μεγαλύτερη χαλυβουργία στη Λατινική Αμερική. Στις 14 Μάρτη του 2008, οι εργάτες της Sidor επιχείρησαν να κλείσουν την εθνική οδό, κατά τη διάρκεια απεργίας για αυξήσεις στους μισθούς και για την υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας, που είχε καθυστερήσει 13 ολόκληρους μήνες. Απέναντί τους βρήκαν τα… «σοσιαλιστικά ΜΑΤ»! Η εθνοφρουρά μαζί με την αστυνομία τους τσάκισαν στο ξύλο, πνίγοντάς τους στα χημικά και πυροβολώντας ακόμη και με πλαστικές σφαίρες. Αποτέλεσμα; Δεκαπέντε εργάτες κατέληξαν στο νοσοκομείο και πάνω από 50 συνελήφθησαν (βλ. http://www.eksegersi.gr/article.php?article_id=5380&cat_id=20&pos=2&issue_id=176). Οι εργάτες τελικά πήραν αυξήσεις μόλις στα 2/3 της αρχικής διεκδίκησης του συνδικάτου τους, το οποίο αναγκάστηκε να μειώσει το αίτημά του δύο φορές κατά τη διάρκεια του αγώνα. Ηταν μια μερική νίκη, που αφορούσε όμως μόνο το 30% των εργατών της Sidor (από τους 13.600 εργάτες μόνο οι 4.000 ήταν μόνιμοι), ενώ από τους 9.600 συμβασιούχους εργάτες μόνο 800 έγιναν μέλη του συνδικάτου, σύμφωνα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε, σε αντίθεση με τη διεκδίκηση του συνδικάτου να ενταχθούν στη συλλογική σύμβαση όλοι οι εργάτες (αναλυτικότερα βλ. http://www.eksegersi.gr/article.php?article_id=5269&cat_id=20). Λίγο καιρό αργότερα, η Sidor εθνικοποιήθηκε. Και οι καπιταλιστές αποζημιώθηκαν πλήρως τέσσερα χρόνια αργότερα, παίρνοντας όλο το ποσό των 136,7 εκατ. δολαρίων που είχε συμφωνηθεί (βλ. http://www.eluniversal.com/economia/121010/venezuela-compensates-ternium-for-nationalization-of-sidor). Η αστυνομική καταστολή δεν εφαρμόστηκε μόνο στην περίπτωση των εργατών της Sidor. Το Γενάρη του 2009, οι εργάτες του εργοστασίου της Μιτσουμπίσι ένιωσαν κι αυτοί το «χάδι» των «σοσιαλιστικών ΜΑΤ», όταν τόλμησαν να αντισταθούν στις απολύσεις 135 συμβασιούχων συναδέλφων τους (για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. http://www.eksegersi.gr/article.php?article_id=3692&cat_id=20&pos=2&issue_id=142)!
Ακρίβεια
Το φιλολαϊκό προφίλ του Τσάβες, που βαφτίστηκε «σοσιαλιστικό», χτίστηκε πάνω στο αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι έδωσε λίγο παραπάνω «ψωμί στο λαό», μειώνοντας το ποσοστό φτώχειας που την εποχή πριν την προεδρία του (γύρω στο 1997-98) κινούνταν στα εξωφρενικά επίπεδα του 44% με 55%. Ο Τσάβες είχε αυτή τη δυνατότητα, γιατί ο εξαπλασιασμός των τιμών του πετρελαίου στα χρόνια της διακυβέρνησής του έφερε τεράστια έσοδα στα κρατικά ταμεία. Τα έσοδα υπερδιπλασιάστηκαν μέσα σε εφτά χρόνια (από 5.8% του ΑΕΠ το 1998 σε 15.9% το 2006). Η εμφάνιση της παγκόσμιας κρίσης έδωσε όμως τέλος σε αυτό το πλεονέκτημα. Οι τιμές του πετρελαίου καταβαραθρώθηκαν διεθνώς και τα κρατικά ταμεία έχασαν ένα εισόδημα με το οποίο η κυβέρνηση μπορούσε να ασκεί «κοινωνική» πολιτική στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Η ακρίβεια άρχισε να καλπάζει. Σύμφωνα με την ίδια την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της χώρας (INE), στους πίνακες του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) που δημοσιεύει στην ιστοσελίδα της, ο ΔΤΚ τον Γενάρη του 2014 είχε τετραπλασιαστεί σε σχέση με το 2007, ενώ τον Νοέμβρη του 2014 ήταν σχεδόν οκταπλάσιος! Ετσι, μόνο μέσα στο 2014 ο ΔΤΚ διπλασιάστηκε. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση σχεδίαζε να αυξήσει τον βασικό μισθό μόλις κατά 15%!
Στις 15 Οκτώβρη (δηλαδή ενάμιση μήνα πριν από τις εκλογές), ο Μαδούρο αύξησε το βασικό μισθό κατά 30%. Σύμφωνα με το φιλοτσαβικό πρακτορείο Venezuelanalysis (http://venezuelanalysis.com/news/11576), ήταν η τέταρτη αύξηση του βασικού μισθού μέσα στο 2015. Το πρακτορείο δε δίνει στοιχεία για το πόσο αυξήθηκε ο βασικός μισθός από τις αρχές του 2015. Αναφέρει όμως ότι η εκτίμηση του ίδιου του Μαδούρο για τον πληθωρισμό στη χώρα είναι ότι θα «τρέξει» σε επίπεδα του 80%, που είναι το μισό από αυτό που υπολογίζει το ΔΝΤ (159%). Η κεντρική τράπεζα της Βενεζουέλας δεν έχει δώσει στατιστικά στοιχεία για τον πληθωρισμό του 2015, με τα τελευταία να αναφέρονται στον Δεκέμβρη του 2014 που κατέγραψε πληθωρισμό της τάξης του 68.5% (http://venezuelanalysis.com/analysis/11739).
Και ελλείψεις
Ταυτόχρονα με την εκτίναξη των τιμών, εμφανίστηκαν και ελλείψεις προϊόντων στην αγορά. Οι ελλείψεις αφορούσαν είδη πρώτης ανάγκης, ακόμη και φάρμακα. Για παράδειγμα, σε μία παλαιότερη συνέντευξη στο τηλεοπτικό κανάλι Televen (http://www.eluniversal.com/nacional-y-politica/140821/venezuelan-pharmaceutical-federation-reports-lack-of-antihypertensive-), ο πρόεδρος της Φαρμακευτικής Ομοσπονδίας της Βενεζουέλας (FFV), Φρέντι Σεμπάγιος, έστειλε μήνυμα στον υπουργό Υγείας, Φρανσίσκο Αρμάδα, ότι δεν υπάρχουν αντιϋπερτασικά φάρμακα στη Βενεζουέλα. «Δεν είναι φανταστική πραγματικότητα. Το losartan potassium, το παραγόμενο φάρμακο που συνήθως αγοράζουν οι ασθενείς των πιο χαμηλών εισοδημάτων, δεν μπορεί να βρεθεί» στην αγορά της Βενεζουέλας είπε ο Ceballos, υποστηρίζοντας ότι ο φαρμακευτικός τομέας χρειάζεται περισσότερο ξένο συνάλλαγμα από αυτό που έχει ήδη δοθεί. Αντί των 1.4 δισ. δολαρίων απαιτούνται 5 δισ.! Αποτέλεσμα των ελλείψεων ήταν να σχηματιστούν τεράστιες ουρές στα καταστήματα, που πλέον έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητας. Οπως μας πληροφορεί το λατινοαμερικάνικο ειδησεογραφικό πρακτορείο Telesur, σε ανταπόκριση που αναδημοσιεύτηκε από το Venezuelanalysis μία μέρα πριν από τις εκλογές (http://venezuelanalysis.com/analysis/11747), για να προμηθευτούν οι καταναλωτές βασικά προϊόντα από τα σούπερ μάρκετ χρειάζεται να κάτσουν στις ουρές. Ορισμένες φορές η προσπάθεια αποδεικνύεται άκαρπη, αφού βρίσκουν «άδεια ράφια εκεί που κάποτε συνήθιζαν να βρίσκουν βασικά προϊόντα όπως αυγά, ρύζι, χαρτί τουαλέτας και πάνες». Η κυβερνητική προπαγάνδα, που αποδίδει αυτές τις ελλείψεις στον «οικονομικό πόλεμο από την αντιπολίτευση», δεν ήταν δυνατό να πείσει το λαό της Βενεζουέλας, μετά μάλιστα από 17 χρόνια «σοσιαλισμού»!
Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη
Το ποιόν αυτού του «σοσιαλισμού» της κακιάς ώρας, αποκαλύπτει άθελά του ένα παλαιότερο άρθρο του Venezouelanalysis με τίτλο: «Επανάσταση, αντεπανάσταση και οικονομικός πόλεμος στη Βενεζουέλα» (http://venezuelanalysis.com/analysis/11171). Το φιλοτσαβικό πρακτορείο αναγκάζεται να ομολογήσει τα εξής αποκαλυπτικά: «Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Καπρίλες λέει σίγουρα σωστά ότι το τωρινό οικονομικό μοντέλο δεν είναι σταθερό, όμως ποιο είναι αυτό το μοντέλο; Ενώ υπάρχει αρκετά μεγάλη κρατική παρέμβαση στην οικονομία και σημαντικές κοινωνικές επενδύσεις μέσω των αποστολών του τσαβισμού, η Βενεζουέλα εξακολουθεί να είναι μια καπιταλιστική χώρα και οι εισαγωγές και διανομές τροφίμων βρίσκονται κυρίως σε ιδιωτικά χέρια, παρά τον αυξανόμενο αριθμό των κοπερατίβων και των σοσιαλιστικών ή μικτών εταιριών» (οι εμφάσεις δικές μας). Στο άρθρο αναφέρεται ότι είναι οι καπιταλιστές που ελέγχουν την εισαγωγή, παραγωγή και διακίνηση τροφίμων και άλλων προϊόντων και κερδοσκοπούν ασύστολα, αγοράζοντας επιδοτούμενα προϊόντα διατροφής για να τα πουλήσουν σε υψηλότερες τιμές στην εγχώρια αγορά. Ποιος όμως ήταν αυτός που τους επέτρεψε να κάνουν κάτι τέτοιο; Πώς είναι δυνατόν, μετά από 17 χρόνια «σοσιαλισμού», οι καπιταλιστές να εξακολουθούν να έχουν καθοριστική θέση στην παραγωγή; Δεν ήταν επομένως περίεργο που κατόρθωσε να κερδίσει η αντιπολίτευση με τον περίεργο τίτλο «Στρογγυλό Τραπέζι της Δημοκρατικής Ενότητας» - MUD (Μesa de la Unidad Democratica), που αποτελείται από 29 αντιπολιτευόμενα δεξιά κόμματα. Κέρδισε, μάλιστα, με διευρυμένη πλειοψηφία, αφού κατόρθωσε να καταλάβει τις 112 από τις 167 έδρες της νέας βουλής. Εχοντας τα 2/3 των εδρών του νέου κοινοβουλίου αποκτά διευρυμένες εξουσίες, όπως να διορίσει δικούς της ανθρώπους σε σημαντικά αξιώματα (π.χ. Ανώτατο Δικαστήριο), να μπορεί να προκηρύσσει δημοψηφίσματα κτλ. Ο Μαδούρο έσπευσε να αναγνωρίσει την ήττα του, υποστηρίζοντας ότι η «επανάσταση» περνάει σε άλλη φάση, και υποσχέθηκε ότι θα «αντισταθεί». Η «αντίστασή» του όμως θα είναι μια μάχη για την εξουσία μακριά από τα λαϊκά συμφέροντα που θα συνεχίσουν να πλήττονται, καθώς τα οικονομικά προβλήματα δεν πρόκειται να τα λύσει ούτε η δεξιά αντιπολίτευση που θα σκύψει περισσότερο τη μέση απέναντι στους ιμπεριαλιστές πάτρωνες και τα αρπακτικά τους...πηγή:eksegersi
Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι η πρώτη φορά που τέτοιου τύπου «σοσιαλιστικά» καθεστώτα πέφτουν με εκλογές. Το ίδιο είχε γίνει στη Νικαράγουα με τους Σαντινίστας, οι οποίοι πολύ αργότερα ξαναγύρισαν στην εξουσία «μεταλλαγμένοι» στο πιο δεξιό, με τον αρχηγό τους, Ντανιέλ Ορτέγκα να παίρνει ξανά την εξουσία το 2007, ευθυγραμμισμένος απόλυτα με την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων στη χώρα. Παρόμοια ήταν και η ήττα των περονιστών στην Αργεντινή, αν και οι περονιστές ποτέ δε βάφτισαν τη διαχείρισή τους «σοσιαλισμό». Οι τακτικοί αναγνώστες της «Κ» σίγουρα δεν αιφνιδιάστηκαν από τις εξελίξεις. Αλλωστε, η οριακή νίκη του διαδόχου του Τσάβες, Νικολάς Μαδούρο πριν από δυόμισι χρόνια (με μόλις 2% περισσότερες ψήφους από το δεξιό αντίπαλό του Ενρίκε Καπρίλες) είχε δείξει τα όρια αυτού του τύπου της διακυβέρνησης.
Πρόβλημα… «συνειδητοποίησης»!
Η φιλοτσαβική προπαγάνδα χρεώνει τις αλλεπάλληλες ήττες του τσαβισμού στην έλλειψη «υψηλής συνειδητοποίησης του λαού» που δεν αντέχει να υπομένει την έλλειψη λαδιού ή οδοντόπαστας, το διπλασιασμό της τιμής της μπίρας μέσα σ’ ένα μήνα ή τα περιστασιακά μπλακ-άουτ (βλ. παλαιότερο άρθρο στο http://venezuelanalysis.com/analysis/8638). Αδυνατεί να κατανοήσει ότι ο «σοσιαλισμός» δεν είναι τίποτε άλλο παρά... το μοίρασμα της φτώχειας. Από τη στιγμή που μειώθηκαν οι πεινασμένοι στη χώρα, οι υπόλοιποι θα πρέπει να κάτσουν στ’ αυγά τους και να αρκεστούν στα ψίχουλα που τους παρέχει ο «σοσιαλισμός».
Φυσικά τα ψίχουλα προορίζονταν μόνο για τις λαϊκές μάζες, γιατί για τους καπιταλιστές εξακολούθησε να υπάρχει άλλο καθεστώς. Καπιταλιστές στο σοσιαλισμό; Αυτή ήταν μία από τις μεγαλύτερες «ανακαλύψεις» του σοσιαλισμού του Τσάβες! Ο τελευταίος το μόνο που αρκέστηκε να κάνει ήταν να «εθνικοποιεί» εγκαταλελειμμένες ή χρεοκοπημένες επιχειρήσεις ή να αποζημιώνει πλήρως τους καπιταλιστές των οποίων «απαλλοτρίωσε» τα εργοστάσια.
Αντεργατικές μεθοδεύσεις
Ας πάρουμε για παράδειγμα την πρώτη εθνικοποίηση που έγινε από τη «μπολιβαριανή επανάσταση», έξι χρόνια μετά την εκλογή του Τσάβες. Στις 19 Γενάρη του 2005, ο Τσάβες υπογράφει το διάταγμα με αριθμό 3438, με το οποίο απαλλοτριώνει την εταιρία Venepal (μία από τις μεγαλύτερες χαρτοβιομηχανίες της χώρας), της οποίας η ιδιοκτησία περνά στο κράτος με «εργατική συνδιαχείριση». Εκ πρώτης όψεως αυτό φαινόταν σαν μια ποιοτική εξέλιξη της «μπολιβαριανής επανάστασης», σαν πέρασμα από τα λόγια στην πράξη. Μια πιο προσεκτική ματιά, όμως, αποδεικνύει ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Η Venepal απαλλοτριώνεται αφότου οι καπιταλιστές έχουν κηρύξει δύο φορές πτώχευση. Την πρώτη φορά τον Ιούλη του 2003, αφήνοντας 600 εργάτες στο δρόμο, και τη δεύτερη ένα χρόνο μετά, το Σεπτέμβρη του 2004, αφού είχαν αθετήσει τη συμφωνία με το κράτος και είχαν αφήσει τους 400 εργάτες που είχαν επαναπροσληφθεί απλήρωτους! Τι συμφωνία είχαν κάνει με το κράτος; Εκεί να δείτε… σοσιαλισμό! Μετά από αγώνα 77 ημερών, οι εργάτες της Venepal είχαν αναγκαστεί να συμφωνήσουν σε απολύσεις (της τάξης του 33%, δηλαδή να φύγει ο ένας στους τρεις), με αντάλλαγμα να πάρουν πίσω τα λεφτά που τους χρωστούσαν (και μάλιστα όχι αμέσως, αλλά τμηματικά), ενώ το κράτος δέχτηκε όχι μόνο να «ξεχάσει» τα 30 εκατ. δολάρια που του χρωστούσαν οι ιδιοκτήτες της Venepal (οι οποίοι, σημειωτέον, ήταν ακραιφνώς αντι-τσαβιστές και από τους πρώτους που είχαν βγει να πανηγυρίσουν υπέρ του αποτυχημένου πραξικοπήματος το 2002), αλλά και να τους παράσχει φτηνές πιστώσεις!
Ανοιχτή καταστολή
Θέλετε άλλο παράδειγμα εφαρμογής του… τσαβικού σοσιαλισμού; Πάρτε την Ternium Sidor, την τέταρτη μεγαλύτερη χαλυβουργία στη Λατινική Αμερική. Στις 14 Μάρτη του 2008, οι εργάτες της Sidor επιχείρησαν να κλείσουν την εθνική οδό, κατά τη διάρκεια απεργίας για αυξήσεις στους μισθούς και για την υπογραφή συλλογικής σύμβασης εργασίας, που είχε καθυστερήσει 13 ολόκληρους μήνες. Απέναντί τους βρήκαν τα… «σοσιαλιστικά ΜΑΤ»! Η εθνοφρουρά μαζί με την αστυνομία τους τσάκισαν στο ξύλο, πνίγοντάς τους στα χημικά και πυροβολώντας ακόμη και με πλαστικές σφαίρες. Αποτέλεσμα; Δεκαπέντε εργάτες κατέληξαν στο νοσοκομείο και πάνω από 50 συνελήφθησαν (βλ. http://www.eksegersi.gr/article.php?article_id=5380&cat_id=20&pos=2&issue_id=176). Οι εργάτες τελικά πήραν αυξήσεις μόλις στα 2/3 της αρχικής διεκδίκησης του συνδικάτου τους, το οποίο αναγκάστηκε να μειώσει το αίτημά του δύο φορές κατά τη διάρκεια του αγώνα. Ηταν μια μερική νίκη, που αφορούσε όμως μόνο το 30% των εργατών της Sidor (από τους 13.600 εργάτες μόνο οι 4.000 ήταν μόνιμοι), ενώ από τους 9.600 συμβασιούχους εργάτες μόνο 800 έγιναν μέλη του συνδικάτου, σύμφωνα με τη συμφωνία που επιτεύχθηκε, σε αντίθεση με τη διεκδίκηση του συνδικάτου να ενταχθούν στη συλλογική σύμβαση όλοι οι εργάτες (αναλυτικότερα βλ. http://www.eksegersi.gr/article.php?article_id=5269&cat_id=20). Λίγο καιρό αργότερα, η Sidor εθνικοποιήθηκε. Και οι καπιταλιστές αποζημιώθηκαν πλήρως τέσσερα χρόνια αργότερα, παίρνοντας όλο το ποσό των 136,7 εκατ. δολαρίων που είχε συμφωνηθεί (βλ. http://www.eluniversal.com/economia/121010/venezuela-compensates-ternium-for-nationalization-of-sidor). Η αστυνομική καταστολή δεν εφαρμόστηκε μόνο στην περίπτωση των εργατών της Sidor. Το Γενάρη του 2009, οι εργάτες του εργοστασίου της Μιτσουμπίσι ένιωσαν κι αυτοί το «χάδι» των «σοσιαλιστικών ΜΑΤ», όταν τόλμησαν να αντισταθούν στις απολύσεις 135 συμβασιούχων συναδέλφων τους (για περισσότερες λεπτομέρειες βλ. http://www.eksegersi.gr/article.php?article_id=3692&cat_id=20&pos=2&issue_id=142)!
Ακρίβεια
Το φιλολαϊκό προφίλ του Τσάβες, που βαφτίστηκε «σοσιαλιστικό», χτίστηκε πάνω στο αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι έδωσε λίγο παραπάνω «ψωμί στο λαό», μειώνοντας το ποσοστό φτώχειας που την εποχή πριν την προεδρία του (γύρω στο 1997-98) κινούνταν στα εξωφρενικά επίπεδα του 44% με 55%. Ο Τσάβες είχε αυτή τη δυνατότητα, γιατί ο εξαπλασιασμός των τιμών του πετρελαίου στα χρόνια της διακυβέρνησής του έφερε τεράστια έσοδα στα κρατικά ταμεία. Τα έσοδα υπερδιπλασιάστηκαν μέσα σε εφτά χρόνια (από 5.8% του ΑΕΠ το 1998 σε 15.9% το 2006). Η εμφάνιση της παγκόσμιας κρίσης έδωσε όμως τέλος σε αυτό το πλεονέκτημα. Οι τιμές του πετρελαίου καταβαραθρώθηκαν διεθνώς και τα κρατικά ταμεία έχασαν ένα εισόδημα με το οποίο η κυβέρνηση μπορούσε να ασκεί «κοινωνική» πολιτική στο πλαίσιο του καπιταλισμού. Η ακρίβεια άρχισε να καλπάζει. Σύμφωνα με την ίδια την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της χώρας (INE), στους πίνακες του Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) που δημοσιεύει στην ιστοσελίδα της, ο ΔΤΚ τον Γενάρη του 2014 είχε τετραπλασιαστεί σε σχέση με το 2007, ενώ τον Νοέμβρη του 2014 ήταν σχεδόν οκταπλάσιος! Ετσι, μόνο μέσα στο 2014 ο ΔΤΚ διπλασιάστηκε. Την ίδια στιγμή, η κυβέρνηση σχεδίαζε να αυξήσει τον βασικό μισθό μόλις κατά 15%!
Στις 15 Οκτώβρη (δηλαδή ενάμιση μήνα πριν από τις εκλογές), ο Μαδούρο αύξησε το βασικό μισθό κατά 30%. Σύμφωνα με το φιλοτσαβικό πρακτορείο Venezuelanalysis (http://venezuelanalysis.com/news/11576), ήταν η τέταρτη αύξηση του βασικού μισθού μέσα στο 2015. Το πρακτορείο δε δίνει στοιχεία για το πόσο αυξήθηκε ο βασικός μισθός από τις αρχές του 2015. Αναφέρει όμως ότι η εκτίμηση του ίδιου του Μαδούρο για τον πληθωρισμό στη χώρα είναι ότι θα «τρέξει» σε επίπεδα του 80%, που είναι το μισό από αυτό που υπολογίζει το ΔΝΤ (159%). Η κεντρική τράπεζα της Βενεζουέλας δεν έχει δώσει στατιστικά στοιχεία για τον πληθωρισμό του 2015, με τα τελευταία να αναφέρονται στον Δεκέμβρη του 2014 που κατέγραψε πληθωρισμό της τάξης του 68.5% (http://venezuelanalysis.com/analysis/11739).
Και ελλείψεις
Ταυτόχρονα με την εκτίναξη των τιμών, εμφανίστηκαν και ελλείψεις προϊόντων στην αγορά. Οι ελλείψεις αφορούσαν είδη πρώτης ανάγκης, ακόμη και φάρμακα. Για παράδειγμα, σε μία παλαιότερη συνέντευξη στο τηλεοπτικό κανάλι Televen (http://www.eluniversal.com/nacional-y-politica/140821/venezuelan-pharmaceutical-federation-reports-lack-of-antihypertensive-), ο πρόεδρος της Φαρμακευτικής Ομοσπονδίας της Βενεζουέλας (FFV), Φρέντι Σεμπάγιος, έστειλε μήνυμα στον υπουργό Υγείας, Φρανσίσκο Αρμάδα, ότι δεν υπάρχουν αντιϋπερτασικά φάρμακα στη Βενεζουέλα. «Δεν είναι φανταστική πραγματικότητα. Το losartan potassium, το παραγόμενο φάρμακο που συνήθως αγοράζουν οι ασθενείς των πιο χαμηλών εισοδημάτων, δεν μπορεί να βρεθεί» στην αγορά της Βενεζουέλας είπε ο Ceballos, υποστηρίζοντας ότι ο φαρμακευτικός τομέας χρειάζεται περισσότερο ξένο συνάλλαγμα από αυτό που έχει ήδη δοθεί. Αντί των 1.4 δισ. δολαρίων απαιτούνται 5 δισ.! Αποτέλεσμα των ελλείψεων ήταν να σχηματιστούν τεράστιες ουρές στα καταστήματα, που πλέον έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητας. Οπως μας πληροφορεί το λατινοαμερικάνικο ειδησεογραφικό πρακτορείο Telesur, σε ανταπόκριση που αναδημοσιεύτηκε από το Venezuelanalysis μία μέρα πριν από τις εκλογές (http://venezuelanalysis.com/analysis/11747), για να προμηθευτούν οι καταναλωτές βασικά προϊόντα από τα σούπερ μάρκετ χρειάζεται να κάτσουν στις ουρές. Ορισμένες φορές η προσπάθεια αποδεικνύεται άκαρπη, αφού βρίσκουν «άδεια ράφια εκεί που κάποτε συνήθιζαν να βρίσκουν βασικά προϊόντα όπως αυγά, ρύζι, χαρτί τουαλέτας και πάνες». Η κυβερνητική προπαγάνδα, που αποδίδει αυτές τις ελλείψεις στον «οικονομικό πόλεμο από την αντιπολίτευση», δεν ήταν δυνατό να πείσει το λαό της Βενεζουέλας, μετά μάλιστα από 17 χρόνια «σοσιαλισμού»!
Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη
Το ποιόν αυτού του «σοσιαλισμού» της κακιάς ώρας, αποκαλύπτει άθελά του ένα παλαιότερο άρθρο του Venezouelanalysis με τίτλο: «Επανάσταση, αντεπανάσταση και οικονομικός πόλεμος στη Βενεζουέλα» (http://venezuelanalysis.com/analysis/11171). Το φιλοτσαβικό πρακτορείο αναγκάζεται να ομολογήσει τα εξής αποκαλυπτικά: «Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Καπρίλες λέει σίγουρα σωστά ότι το τωρινό οικονομικό μοντέλο δεν είναι σταθερό, όμως ποιο είναι αυτό το μοντέλο; Ενώ υπάρχει αρκετά μεγάλη κρατική παρέμβαση στην οικονομία και σημαντικές κοινωνικές επενδύσεις μέσω των αποστολών του τσαβισμού, η Βενεζουέλα εξακολουθεί να είναι μια καπιταλιστική χώρα και οι εισαγωγές και διανομές τροφίμων βρίσκονται κυρίως σε ιδιωτικά χέρια, παρά τον αυξανόμενο αριθμό των κοπερατίβων και των σοσιαλιστικών ή μικτών εταιριών» (οι εμφάσεις δικές μας). Στο άρθρο αναφέρεται ότι είναι οι καπιταλιστές που ελέγχουν την εισαγωγή, παραγωγή και διακίνηση τροφίμων και άλλων προϊόντων και κερδοσκοπούν ασύστολα, αγοράζοντας επιδοτούμενα προϊόντα διατροφής για να τα πουλήσουν σε υψηλότερες τιμές στην εγχώρια αγορά. Ποιος όμως ήταν αυτός που τους επέτρεψε να κάνουν κάτι τέτοιο; Πώς είναι δυνατόν, μετά από 17 χρόνια «σοσιαλισμού», οι καπιταλιστές να εξακολουθούν να έχουν καθοριστική θέση στην παραγωγή; Δεν ήταν επομένως περίεργο που κατόρθωσε να κερδίσει η αντιπολίτευση με τον περίεργο τίτλο «Στρογγυλό Τραπέζι της Δημοκρατικής Ενότητας» - MUD (Μesa de la Unidad Democratica), που αποτελείται από 29 αντιπολιτευόμενα δεξιά κόμματα. Κέρδισε, μάλιστα, με διευρυμένη πλειοψηφία, αφού κατόρθωσε να καταλάβει τις 112 από τις 167 έδρες της νέας βουλής. Εχοντας τα 2/3 των εδρών του νέου κοινοβουλίου αποκτά διευρυμένες εξουσίες, όπως να διορίσει δικούς της ανθρώπους σε σημαντικά αξιώματα (π.χ. Ανώτατο Δικαστήριο), να μπορεί να προκηρύσσει δημοψηφίσματα κτλ. Ο Μαδούρο έσπευσε να αναγνωρίσει την ήττα του, υποστηρίζοντας ότι η «επανάσταση» περνάει σε άλλη φάση, και υποσχέθηκε ότι θα «αντισταθεί». Η «αντίστασή» του όμως θα είναι μια μάχη για την εξουσία μακριά από τα λαϊκά συμφέροντα που θα συνεχίσουν να πλήττονται, καθώς τα οικονομικά προβλήματα δεν πρόκειται να τα λύσει ούτε η δεξιά αντιπολίτευση που θα σκύψει περισσότερο τη μέση απέναντι στους ιμπεριαλιστές πάτρωνες και τα αρπακτικά τους...πηγή:eksegersi
Σημειώσεις για τη Βενεζουέλα
Στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές στη Βενεζουέλα, η κυβέρνηση Μαδούρο και γενικά το στρατόπεδο των Τσαβιστών, ηττήθηκε με μεγάλη διαφορά από την αστική, φιλοαμερικάνικη (και διαχρονικά πραξικοπηματική) αντιπολίτευση.
Η σημαντικότατη αυτή πολιτική αυτή μεταβολή, μαζί και η ήττα της κεντροαριστεράς στην Αργεντινή από το στρατόπεδο των νεοφιλελεύθερων, σηματοδοτεί την είσοδο σε μια νέα πολιτική περίοδο που ορίζεται από την κρίση των ποικίλων «εναλλακτικών δρόμων» και πειραματισμών σε σειρά χωρών της νότιας Αμερικής.
Οι εξελίξεις αυτές μας αφορούν και απαιτούν μελέτη, μακριά από λογικές που υποτιμούν τη σημασία τους ή διεκδικούν μετά θάνατο δικαιώσεις.
Μπολιβοριανή επανάσταση;
Όχι το εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά η ακριβής πολιτική εξέταση του χαρακτήρα και της έκτασης των κοινωνικο-οικονομικών και πολιτικών θεσμικών μετασχηματισμών στη Βενεζουέλα, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι αναφορές σε ‘’επανάσταση’’ και πολύ περισσότερο για «σοσιαλιστική μετάβαση» στη χώρα, ήταν και είναι περισσότερο εκδήλωση στόχευσης παρά πραγματικότητα. Η βασική δομή της οικονομίας και της κρατικής διάρθρωσης, αντιστοιχεί σε αυτήν μιας καπιταλιστικής χώρας με εδραία την ατομική ιδιοκτησία και ειδικά την κυριαρχία των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Φυσικά με μεγάλες ιδιορρυθμίες. Η πραγματική εξουσία ήταν και είναι στα χέρια της αστικής τάξης και ειδικά εκείνων των δυναμικών τμημάτων της που είναι οργανικά διασυνδεδεμένες με τις ΗΠΑ και γενικά την «καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση».
Τούτο όμως δε σημαίνει ότι αυτή η κυριαρχία, δεν είχε δεχθεί σοβαρά πλήγματα (εθνικοποιήσεις επιχειρήσεων, μορφές εργατικού ελέγχου, αλλαγές στο Σύνταγμα) και κυρίως σημαντική πολιτική απειλή, μέσα από τις διαδικασίες που σηματοδότησε ο Τσαβισμός και ειδικότερα η αντιφατική αλλά αυξανόμενη πολιτική δράση των εργαζόμενων και λαϊκών στρωμάτων στη Βενεζουέλα.
Ας γίνουμε ακόμη πιο συγκεκριμένοι: Η Μπολιβοριανή διαδικασία και η δυναμική της ταξικής πάλης με εθνική και διεθνή διάσταση που ξεδιπλώθηκε, έφερε στο προσκήνιο το ερώτημα αλλά και τη δυνατότητα ενός πρωτότυπου δρόμου για την επανάσταση και το σοσιαλισμό. Η συνεισφορά της δεν κρίνεται μόνο από το αποτέλεσμα (που άλλωστε δεν είναι ακόμη αμετάκλητο αρνητικό).
Άλλη μια αποτυχία του κοινοβουλευτικού δρόμου;
Είναι αλήθεια πως το παράδειγμα της Βενεζουέλας από πολλά ρεύματα υμνήθηκε ως ένας ακόμη μαγικός εύκολος κοινοβουλευτικός δρόμος προς το σοσιαλισμό. Ασφαλώς εδώ υπήρχε και υπάρχει σαφής πολιτική σκοπιμότητα από αστικές και ρεφορμιστικές δυνάμεις που ήθελαν να δικαιολογήσουν τη δική τους συστημική πολιτική, αναζητώντας αναλογίες με το πείραμα του Τσάβες. Η περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ είναι χαρακτηριστική, αλλά όχι μοναδική. Συμμετρικό ανάλογο αυτής της λογικής είναι η υποτίμηση «από τα αριστερά» των δυναμικών και των δυνατοτήτων που αναδείχτηκαν στη χώρα αυτή.
Ωστόσο, απέχει μίλια από την πραγματικότητα η εικόνα μιας ανέφελης κοινοβουλευτικής πορείας. Από το 1999 που αναδύθηκε ο Τσάβες έως σήμερα, αναπτύχθηκε μια ταραχώδης κοινωνική και πολιτική διαδικασία, οξύτατων ταξικών και πολιτικών αναμετρήσεων, που τα είχε όλα: Ένοπλο στρατιωτικό πραξικόπημα οργανωμένο από την ντόπια αστική ελίτ και τους Αμερικάνους, οικονομικό σαμποτάζ και εκτεταμένο λοκ αουτ σε επιχειρήσεις κλειδιά, ένοπλα σαμποτάζ και επιθέσεις από την αντιπολίτευση με δεκάδες νεκρούς, τεράστιες εργατικές και λαϊκές διαδηλώσεις, αλλά και συγκρότηση (όχι πετυχημένη τελικά) ακόμη και ένοπλων λαϊκών επιτροπών για την υπεράσπιση της κυβέρνησης και κυρίως των καταχτήσεων.
Αν κάτι έχει ιδιαίτερη σημασία στο πείραμά της Βενεζουέλας βρίσκεται ακριβώς στην παρουσία αλλά- δυστυχώς αυτό είναι το κύριο- και τα όρια των εξωκοινοβουλευτικών δράσεων και της οργάνωσης της εργατική τάξης, που μόνο αυτά μπορούσαν να χαράξουν βαθιά τη γραμμή αντιπαράθεσης και να κρίνουν την έκβαση της συνολικής μάχης αξιοποιώντας και την κυβέρνηση.
«Σοσιαλισμός» της αναδιανομής και της κατανάλωσης
Όπως πάντα, απαιτείται «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης». Η Μπολιβοριανή διαδικασία αναπτύχθηκε ως απάντηση στην φτωχοποίηση που οδηγούσε ο άκρατος νεοφιλελευθερισμός, η απέραντη χλιδή και διαφθορά της ντόπιας αστικής τάξης και των κομμάτων της και στην ταπείνωση του λαού από την δουλική γονυκλισία στις ΗΠΑ.
Σε γενικές γραμμές, η απάντηση του Τσαβισμού, ήταν η παρέμβαση στο πεδίο της αναδιανομής προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων και ειδικότερα όσων ήταν πεταγμένοι έξω από την βασική οικονομική δομή της χώρας.
Την δυνατότητα αυτή την προσέφεραν τα έσοδα από την άντληση και την πώληση του πετρελαίου, τα οποία στη συνέχεια, μέσω της κυβερνητικής μηχανής, επιδοτούσαν γενναία προγράμματα ενάντια στη φτώχεια, τους τομείς της παιδείας, της υγείας και της διατροφής.
Η πολιτική αυτή οδήγησε σε σημαντική βελτίωση της θέσης των λαϊκών στρωμάτων. Το βασικό πρόβλημα με αυτή τη βελτίωση δεν είναι η έκτασή της, αλλά το γεγονός ότι δεν έχει δομικά χαρακτηριστικά.
Πραγματικά, την ίδια στιγμή, οι κύριοι τομείς της οικονομίας, είναι στον ιδιοκτησιακό, οικονομικό και πολιτικό έλεγχο της αστικής τάξης στη χώρα, με παράλληλη δυνατότητα υψηλού βαθμού ενσωμάτωσης της ενταγμένης στη βασική παραγωγική διαδικασία εργατικής τάξης, με τη βοήθεια βεβαίως και των υποταγμένων επίσημων συνδικάτων.
Αυτός ο ιδιόμορφος δυϊσμός στη διάταξη των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, αναπτύσσεται πάνω σε ένα έδαφος ναρκοθετημένο. Πολύ περισσότερο που αυτή η στρατηγική είναι υποθηκευμένη εντός του ευρύτερου πεδίου συνεχούς διακύμανσης και ελέγχου της αγοράς πετρελαίου από τις ΗΠΑ και τις δυνάμεις της παγκόσμιας καπιταλιστικής αγοράς. Με αυτή την έννοια, μεγαλύτερη σημασία από τη διαφορά ηγετικών προσόντων μεταξύ Τσάβες και Μαδούρο, έχει η υψηλή τιμή πετρελαίου παλιότερα και η καταβαράθρωσή της σήμερα που οδήγησε τη Βενεζουέλα σε μεγάλη οικονομική κρίση, με βαριές επιπτώσεις στα λαϊκά στρώματα. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά στον «πόλεμο του πετρελαίου» στο διάγγελμα του ίδιου του Μαδούρο, μετά το αποτέλεσμα των εκλογών.
Να σημειώσουμε εδώ το νήμα που συνδέει τις οικονομικές με τις πολιτικές ριζοσσπαιτικές αλλαγές (ή την απουσία τους): Χωρίς ένα ισχυρότατο κοινωνικοποιημένο τομέα της οικονομίας σε εθνική κλίμακα και ταυτόχρονα αποκεντρωμένο, που να αποτελεί τη βασική παραγωγική μηχανή στήριξης των λαϊκών στρωμάτων, στερείται ουσιώδους πεδίου και υλικότητας μια ουσιαστική λογική συμμετοχής, ελέγχου, αυτοοργάνωσης και τελικά επαναστατικής εξουσίας τους.
Το τοπίο του Μπολιβοριανού δρόμου και οι ιδιαιτερότητές του
Υπέρ της ρεαλιστικότητας του Μπολιβοριανού δρόμου, εκτός του πετρελαίου, συνηγόρησαν και άλλοι παράγοντες, αλληλένδετοι μεταξύ τους, εξίσου σημαντικοί.
Πριν από όλα, η κοινωνική δομή της χώρας που διαχρονικά άφηνε εκτός οποιουδήποτε «κοινωνικού συμβολαίου» εκατομμύρια ξυπόλητων και φτωχών. Ο κόσμος αυτός, περίπου 30% του πληθυσμού, ήταν σε όλες τις μάχες (και τις εκλογές) με το μπλοκ των Τσαβικών. Οι πολιτικές μετατοπίσεις ήταν από εκεί και πέρα.
Εκτός όμως από αυτά τα στρώματα, η γραμμή «εθνικής αντιϊμπεριαλιστικής άμυνας και αξιοπρέπειας» απέναντι στις ΗΠΑ, που εγκαινίασε και υλοποίησε με πλειάδα πρωτοβουλιών ο Τσάβες, εκτός από ρητορική που «μιλούσε» στις μάζες, πατούσε και στην φιλοδοξία μικροαστικών, μεσοαστικών ή/και αστικών στρωμάτων να επιζήσουν έναντι του αφανισμού τους από την αρπακτικότητα των πολυεθνικών και της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Το ίδιο αφορούσε και αφορά και σημαντικά τμήματα της κρατικής γραφειοκρατίας και του στρατού. Η ιδιαίτερα επισφαλής αυτή «συμμαχία» ή ανοχή, είναι η πρώτη που δοκιμάστηκε αρνητικά με την οικονομική κρίση και την αδυναμία της κυβέρνησης Μαδούρο να απαντήσει.
Το αστικό πολιτικό σύστημα στη Βενεζουέλα, πριν ακόμη και από την ανάδυση Τσάβες, πνιγμένο στη διαφθορά και την απέραντη ανυποληψία των αστικών κομμάτων, χαρακτηρίζεται από την έλλειψη σημαντικής συνεκτικότητας και ιδιαίτερα από την απουσία αποτελεσματικών μορφών πολιτικής ενσωμάτωσης και πειθούς. Η αλαζονεία ότι «καθαρίζουμε με τη στήριξη των ΗΠΑ, των παραστρατιωτικών και τον έλεγχο των τηλεοπτικών μέσων», άφησε περιθώρια για ρωγμές και τομές από μεριάς των λαϊκών πολιτικών δυνάμεων.
Ιδιομορφία όμως στη Βενεζουέλα (και αλλού στη Λατινική Αμερική), αποτελούσε πάντα και ο στρατός και η παράδοση παρουσίας και παρέμβασης κυρίως αντιιμπεριαλιστών πατριωτών αλλά και αριστερών κομμουνιστικών στοιχείων. Από εκεί βγήκε και ο Τσάβες. Χάρις και σε αυτές τις δυνάμεις, αποκρούστηκε το πραξικόπημα του 2002 εναντίον του.
Θα ήταν ωστόσο λάθος να μην προσθέταμε σε όλες αυτές τις ιδιαιτερότητες, αυτή που συνιστά η παράδοση «θράσους» και η τόλμη πειραματισμών που χαρακτηρίζει ποικίλα ρεύματα στη Λατινική Αμερική. Ας μη ξεχνάμε ότι και ο δρόμος του Τσε και του Κάστρο, ήταν έκφραση αυτών των πειραματισμών, παρά της «ορθοδοξίας». Με αυτή την έννοια οφείλουμε και μεγαλύτερο σεβασμό σε αυτές τις προσπάθειες στη Βενεζουέλα.
Τα όρια και οι προοπτικές
Στη σημερινή φάση, στη Βενεζουέλα καταγράφηκαν ακριβώς τα πολιτικά όρια και τελικά το ανέφικτο της κοινωνικής αλλαγής μέσω κυρίως του πεδίου της αναδιανομής και με βασικό εργαλείο την κυβερνητική εξουσία, χωρίς δομική μεταβολή στο πεδίο της ιδιοκτησίας και του κράτους. Αυτό είναι αναμφισβήτητο, παρά το γεγονός ότι στη χώρα αυτή δοκιμάζεται η πιο ριζοσπαστική εκδοχή αυτής της προσέγγισης.
Τηρουμένων των αναλογιών και με πολύ μεγάλες διαφορές, παρατηρείται μια ευρύτερη πολιτική διαδικασία κόπωσης και τελικά ήττας αντίστοιχων (πολύ πιο συντηρητικών) πολιτικών στρατηγικών σε Αργεντινή, Βραζιλία, Ελλάδα και αλλού.
Ανάμεσα όμως σε ένα «τελικό συμπέρασμα» και σε μια διαδρομή τεράστιων κοινωνικών και πολιτικών μετατοπίσεων και εμπειριών, υπάρχει ένα μεγάλο πεδίο συζήτησης. Διότι τελικά, δεν υπάρχει «θετική και αρνητική πείρα», παρά τις νίκες και ήττες. Όταν η διαδρομή του εργατικού και λαϊκού κινήματος συζητιέται ανοιχτά και προωθητικά, η εμπειρία είναι μόνο θετική. Ειδικά όταν η συζήτηση γίνεται μεταξύ μαχόμενων ανθρώπων, κινημάτων και ρευμάτων, που δίνουν πραγματικές μάχες. Και στη Βενεζουέλα πρόκειται για αυτή την περίπτωση, η οποία, ας μη ξεχνιόμαστε, είναι ακόμη ανοιχτή, καθώς ακόμη και η πολιτική μεταβολή, λόγω του Προεδρικού (και όχι πρωθυπουργικού) συστήματος, δεν είναι εύκολο να μετασχηματιστεί σύμφωνα με τα σχέδια των νεοφιλελεύθερων.
ΥΓ: Το Τσαβικό στρατόπεδο έχει κερδίσει περί τις 15 εκλογικές αναμετρήσεις. Όλες χαρακτηρίστηκαν από τις ΗΠΑ, ως αποτέλεσμα νοθείας, βίας και χουντικής τρομοκρατίας. Τώρα, που έβγαλαν τους δικούς τους, εν χορώ όλοι μίλησαν για «άψογη» διαδικασία…Π.Μ. πηγή:pandiera
Η σημαντικότατη αυτή πολιτική αυτή μεταβολή, μαζί και η ήττα της κεντροαριστεράς στην Αργεντινή από το στρατόπεδο των νεοφιλελεύθερων, σηματοδοτεί την είσοδο σε μια νέα πολιτική περίοδο που ορίζεται από την κρίση των ποικίλων «εναλλακτικών δρόμων» και πειραματισμών σε σειρά χωρών της νότιας Αμερικής.
Οι εξελίξεις αυτές μας αφορούν και απαιτούν μελέτη, μακριά από λογικές που υποτιμούν τη σημασία τους ή διεκδικούν μετά θάνατο δικαιώσεις.
Μπολιβοριανή επανάσταση;
Όχι το εκλογικό αποτέλεσμα, αλλά η ακριβής πολιτική εξέταση του χαρακτήρα και της έκτασης των κοινωνικο-οικονομικών και πολιτικών θεσμικών μετασχηματισμών στη Βενεζουέλα, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι οι αναφορές σε ‘’επανάσταση’’ και πολύ περισσότερο για «σοσιαλιστική μετάβαση» στη χώρα, ήταν και είναι περισσότερο εκδήλωση στόχευσης παρά πραγματικότητα. Η βασική δομή της οικονομίας και της κρατικής διάρθρωσης, αντιστοιχεί σε αυτήν μιας καπιταλιστικής χώρας με εδραία την ατομική ιδιοκτησία και ειδικά την κυριαρχία των πολυεθνικών επιχειρήσεων. Φυσικά με μεγάλες ιδιορρυθμίες. Η πραγματική εξουσία ήταν και είναι στα χέρια της αστικής τάξης και ειδικά εκείνων των δυναμικών τμημάτων της που είναι οργανικά διασυνδεδεμένες με τις ΗΠΑ και γενικά την «καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση».
Τούτο όμως δε σημαίνει ότι αυτή η κυριαρχία, δεν είχε δεχθεί σοβαρά πλήγματα (εθνικοποιήσεις επιχειρήσεων, μορφές εργατικού ελέγχου, αλλαγές στο Σύνταγμα) και κυρίως σημαντική πολιτική απειλή, μέσα από τις διαδικασίες που σηματοδότησε ο Τσαβισμός και ειδικότερα η αντιφατική αλλά αυξανόμενη πολιτική δράση των εργαζόμενων και λαϊκών στρωμάτων στη Βενεζουέλα.
Ας γίνουμε ακόμη πιο συγκεκριμένοι: Η Μπολιβοριανή διαδικασία και η δυναμική της ταξικής πάλης με εθνική και διεθνή διάσταση που ξεδιπλώθηκε, έφερε στο προσκήνιο το ερώτημα αλλά και τη δυνατότητα ενός πρωτότυπου δρόμου για την επανάσταση και το σοσιαλισμό. Η συνεισφορά της δεν κρίνεται μόνο από το αποτέλεσμα (που άλλωστε δεν είναι ακόμη αμετάκλητο αρνητικό).
Άλλη μια αποτυχία του κοινοβουλευτικού δρόμου;
Είναι αλήθεια πως το παράδειγμα της Βενεζουέλας από πολλά ρεύματα υμνήθηκε ως ένας ακόμη μαγικός εύκολος κοινοβουλευτικός δρόμος προς το σοσιαλισμό. Ασφαλώς εδώ υπήρχε και υπάρχει σαφής πολιτική σκοπιμότητα από αστικές και ρεφορμιστικές δυνάμεις που ήθελαν να δικαιολογήσουν τη δική τους συστημική πολιτική, αναζητώντας αναλογίες με το πείραμα του Τσάβες. Η περίπτωση του ΣΥΡΙΖΑ είναι χαρακτηριστική, αλλά όχι μοναδική. Συμμετρικό ανάλογο αυτής της λογικής είναι η υποτίμηση «από τα αριστερά» των δυναμικών και των δυνατοτήτων που αναδείχτηκαν στη χώρα αυτή.
Ωστόσο, απέχει μίλια από την πραγματικότητα η εικόνα μιας ανέφελης κοινοβουλευτικής πορείας. Από το 1999 που αναδύθηκε ο Τσάβες έως σήμερα, αναπτύχθηκε μια ταραχώδης κοινωνική και πολιτική διαδικασία, οξύτατων ταξικών και πολιτικών αναμετρήσεων, που τα είχε όλα: Ένοπλο στρατιωτικό πραξικόπημα οργανωμένο από την ντόπια αστική ελίτ και τους Αμερικάνους, οικονομικό σαμποτάζ και εκτεταμένο λοκ αουτ σε επιχειρήσεις κλειδιά, ένοπλα σαμποτάζ και επιθέσεις από την αντιπολίτευση με δεκάδες νεκρούς, τεράστιες εργατικές και λαϊκές διαδηλώσεις, αλλά και συγκρότηση (όχι πετυχημένη τελικά) ακόμη και ένοπλων λαϊκών επιτροπών για την υπεράσπιση της κυβέρνησης και κυρίως των καταχτήσεων.
Αν κάτι έχει ιδιαίτερη σημασία στο πείραμά της Βενεζουέλας βρίσκεται ακριβώς στην παρουσία αλλά- δυστυχώς αυτό είναι το κύριο- και τα όρια των εξωκοινοβουλευτικών δράσεων και της οργάνωσης της εργατική τάξης, που μόνο αυτά μπορούσαν να χαράξουν βαθιά τη γραμμή αντιπαράθεσης και να κρίνουν την έκβαση της συνολικής μάχης αξιοποιώντας και την κυβέρνηση.
«Σοσιαλισμός» της αναδιανομής και της κατανάλωσης
Όπως πάντα, απαιτείται «συγκεκριμένη ανάλυση της συγκεκριμένης κατάστασης». Η Μπολιβοριανή διαδικασία αναπτύχθηκε ως απάντηση στην φτωχοποίηση που οδηγούσε ο άκρατος νεοφιλελευθερισμός, η απέραντη χλιδή και διαφθορά της ντόπιας αστικής τάξης και των κομμάτων της και στην ταπείνωση του λαού από την δουλική γονυκλισία στις ΗΠΑ.
Σε γενικές γραμμές, η απάντηση του Τσαβισμού, ήταν η παρέμβαση στο πεδίο της αναδιανομής προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων και ειδικότερα όσων ήταν πεταγμένοι έξω από την βασική οικονομική δομή της χώρας.
Την δυνατότητα αυτή την προσέφεραν τα έσοδα από την άντληση και την πώληση του πετρελαίου, τα οποία στη συνέχεια, μέσω της κυβερνητικής μηχανής, επιδοτούσαν γενναία προγράμματα ενάντια στη φτώχεια, τους τομείς της παιδείας, της υγείας και της διατροφής.
Η πολιτική αυτή οδήγησε σε σημαντική βελτίωση της θέσης των λαϊκών στρωμάτων. Το βασικό πρόβλημα με αυτή τη βελτίωση δεν είναι η έκτασή της, αλλά το γεγονός ότι δεν έχει δομικά χαρακτηριστικά.
Πραγματικά, την ίδια στιγμή, οι κύριοι τομείς της οικονομίας, είναι στον ιδιοκτησιακό, οικονομικό και πολιτικό έλεγχο της αστικής τάξης στη χώρα, με παράλληλη δυνατότητα υψηλού βαθμού ενσωμάτωσης της ενταγμένης στη βασική παραγωγική διαδικασία εργατικής τάξης, με τη βοήθεια βεβαίως και των υποταγμένων επίσημων συνδικάτων.
Αυτός ο ιδιόμορφος δυϊσμός στη διάταξη των κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων, αναπτύσσεται πάνω σε ένα έδαφος ναρκοθετημένο. Πολύ περισσότερο που αυτή η στρατηγική είναι υποθηκευμένη εντός του ευρύτερου πεδίου συνεχούς διακύμανσης και ελέγχου της αγοράς πετρελαίου από τις ΗΠΑ και τις δυνάμεις της παγκόσμιας καπιταλιστικής αγοράς. Με αυτή την έννοια, μεγαλύτερη σημασία από τη διαφορά ηγετικών προσόντων μεταξύ Τσάβες και Μαδούρο, έχει η υψηλή τιμή πετρελαίου παλιότερα και η καταβαράθρωσή της σήμερα που οδήγησε τη Βενεζουέλα σε μεγάλη οικονομική κρίση, με βαριές επιπτώσεις στα λαϊκά στρώματα. Είναι χαρακτηριστική η αναφορά στον «πόλεμο του πετρελαίου» στο διάγγελμα του ίδιου του Μαδούρο, μετά το αποτέλεσμα των εκλογών.
Να σημειώσουμε εδώ το νήμα που συνδέει τις οικονομικές με τις πολιτικές ριζοσσπαιτικές αλλαγές (ή την απουσία τους): Χωρίς ένα ισχυρότατο κοινωνικοποιημένο τομέα της οικονομίας σε εθνική κλίμακα και ταυτόχρονα αποκεντρωμένο, που να αποτελεί τη βασική παραγωγική μηχανή στήριξης των λαϊκών στρωμάτων, στερείται ουσιώδους πεδίου και υλικότητας μια ουσιαστική λογική συμμετοχής, ελέγχου, αυτοοργάνωσης και τελικά επαναστατικής εξουσίας τους.
Το τοπίο του Μπολιβοριανού δρόμου και οι ιδιαιτερότητές του
Υπέρ της ρεαλιστικότητας του Μπολιβοριανού δρόμου, εκτός του πετρελαίου, συνηγόρησαν και άλλοι παράγοντες, αλληλένδετοι μεταξύ τους, εξίσου σημαντικοί.
Πριν από όλα, η κοινωνική δομή της χώρας που διαχρονικά άφηνε εκτός οποιουδήποτε «κοινωνικού συμβολαίου» εκατομμύρια ξυπόλητων και φτωχών. Ο κόσμος αυτός, περίπου 30% του πληθυσμού, ήταν σε όλες τις μάχες (και τις εκλογές) με το μπλοκ των Τσαβικών. Οι πολιτικές μετατοπίσεις ήταν από εκεί και πέρα.
Εκτός όμως από αυτά τα στρώματα, η γραμμή «εθνικής αντιϊμπεριαλιστικής άμυνας και αξιοπρέπειας» απέναντι στις ΗΠΑ, που εγκαινίασε και υλοποίησε με πλειάδα πρωτοβουλιών ο Τσάβες, εκτός από ρητορική που «μιλούσε» στις μάζες, πατούσε και στην φιλοδοξία μικροαστικών, μεσοαστικών ή/και αστικών στρωμάτων να επιζήσουν έναντι του αφανισμού τους από την αρπακτικότητα των πολυεθνικών και της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης. Το ίδιο αφορούσε και αφορά και σημαντικά τμήματα της κρατικής γραφειοκρατίας και του στρατού. Η ιδιαίτερα επισφαλής αυτή «συμμαχία» ή ανοχή, είναι η πρώτη που δοκιμάστηκε αρνητικά με την οικονομική κρίση και την αδυναμία της κυβέρνησης Μαδούρο να απαντήσει.
Το αστικό πολιτικό σύστημα στη Βενεζουέλα, πριν ακόμη και από την ανάδυση Τσάβες, πνιγμένο στη διαφθορά και την απέραντη ανυποληψία των αστικών κομμάτων, χαρακτηρίζεται από την έλλειψη σημαντικής συνεκτικότητας και ιδιαίτερα από την απουσία αποτελεσματικών μορφών πολιτικής ενσωμάτωσης και πειθούς. Η αλαζονεία ότι «καθαρίζουμε με τη στήριξη των ΗΠΑ, των παραστρατιωτικών και τον έλεγχο των τηλεοπτικών μέσων», άφησε περιθώρια για ρωγμές και τομές από μεριάς των λαϊκών πολιτικών δυνάμεων.
Ιδιομορφία όμως στη Βενεζουέλα (και αλλού στη Λατινική Αμερική), αποτελούσε πάντα και ο στρατός και η παράδοση παρουσίας και παρέμβασης κυρίως αντιιμπεριαλιστών πατριωτών αλλά και αριστερών κομμουνιστικών στοιχείων. Από εκεί βγήκε και ο Τσάβες. Χάρις και σε αυτές τις δυνάμεις, αποκρούστηκε το πραξικόπημα του 2002 εναντίον του.
Θα ήταν ωστόσο λάθος να μην προσθέταμε σε όλες αυτές τις ιδιαιτερότητες, αυτή που συνιστά η παράδοση «θράσους» και η τόλμη πειραματισμών που χαρακτηρίζει ποικίλα ρεύματα στη Λατινική Αμερική. Ας μη ξεχνάμε ότι και ο δρόμος του Τσε και του Κάστρο, ήταν έκφραση αυτών των πειραματισμών, παρά της «ορθοδοξίας». Με αυτή την έννοια οφείλουμε και μεγαλύτερο σεβασμό σε αυτές τις προσπάθειες στη Βενεζουέλα.
Τα όρια και οι προοπτικές
Στη σημερινή φάση, στη Βενεζουέλα καταγράφηκαν ακριβώς τα πολιτικά όρια και τελικά το ανέφικτο της κοινωνικής αλλαγής μέσω κυρίως του πεδίου της αναδιανομής και με βασικό εργαλείο την κυβερνητική εξουσία, χωρίς δομική μεταβολή στο πεδίο της ιδιοκτησίας και του κράτους. Αυτό είναι αναμφισβήτητο, παρά το γεγονός ότι στη χώρα αυτή δοκιμάζεται η πιο ριζοσπαστική εκδοχή αυτής της προσέγγισης.
Τηρουμένων των αναλογιών και με πολύ μεγάλες διαφορές, παρατηρείται μια ευρύτερη πολιτική διαδικασία κόπωσης και τελικά ήττας αντίστοιχων (πολύ πιο συντηρητικών) πολιτικών στρατηγικών σε Αργεντινή, Βραζιλία, Ελλάδα και αλλού.
Ανάμεσα όμως σε ένα «τελικό συμπέρασμα» και σε μια διαδρομή τεράστιων κοινωνικών και πολιτικών μετατοπίσεων και εμπειριών, υπάρχει ένα μεγάλο πεδίο συζήτησης. Διότι τελικά, δεν υπάρχει «θετική και αρνητική πείρα», παρά τις νίκες και ήττες. Όταν η διαδρομή του εργατικού και λαϊκού κινήματος συζητιέται ανοιχτά και προωθητικά, η εμπειρία είναι μόνο θετική. Ειδικά όταν η συζήτηση γίνεται μεταξύ μαχόμενων ανθρώπων, κινημάτων και ρευμάτων, που δίνουν πραγματικές μάχες. Και στη Βενεζουέλα πρόκειται για αυτή την περίπτωση, η οποία, ας μη ξεχνιόμαστε, είναι ακόμη ανοιχτή, καθώς ακόμη και η πολιτική μεταβολή, λόγω του Προεδρικού (και όχι πρωθυπουργικού) συστήματος, δεν είναι εύκολο να μετασχηματιστεί σύμφωνα με τα σχέδια των νεοφιλελεύθερων.
ΥΓ: Το Τσαβικό στρατόπεδο έχει κερδίσει περί τις 15 εκλογικές αναμετρήσεις. Όλες χαρακτηρίστηκαν από τις ΗΠΑ, ως αποτέλεσμα νοθείας, βίας και χουντικής τρομοκρατίας. Τώρα, που έβγαλαν τους δικούς τους, εν χορώ όλοι μίλησαν για «άψογη» διαδικασία…Π.Μ. πηγή:pandiera
Το μάθημα της Βενεζουέλας
Η πρόσφατη νίκη της αντιδραστικής-συντηρητικής αντιπολίτευσης στις βουλευτικές εκλογές της Βενεζουέλας σηματοδοτεί μια ιστορική καμπή στην πολιτική ιστορία της χώρας: μετά από 16 χρόνια το- ιδρυθέν από τον Ούγκο Τσάβες- Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα (PSUV) χάνει την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο. Με 99 έδρες ο συντηρητικός συνασπισμός «Τραπέζι τη Δημοκρατικής Ενότητας» (MUD) αποτελεί πλέον την πλειοψηφούσα δύναμη στην Εθνική Συνέλευση, έναντι 46 εδρών του κόμματος του προέδρου Νικολάς Μαδούρο.
Το εκλογικό απότελεσμα στη Βενεζουέλα χαρακτηρίζεται ήδη από πληθώρα
του ντόπιου και ξένου Τύπου, ως η αρχή του τέλους του «Τσαβισμού»- της
λεγόμενης Μπολιβαριανής Επανάστασης που ξεκίνησε με την άνοδο του Ούγκο
Τσάβες στην εξουσία το 1999. Οι λόγοι της ήττας του PSUV μπορούν να
εντοπιστούν σε μια σειρά παράγοντες όπως, μεταξύ άλλων: Στην
οικονομική κρίση που προκλήθηκε από την πτώση της τιμής του αργού
πετρελαίου, στην ισχυρή-στηριζόμενη από ντόπια και αμερικανικά κεφάλαια-
προεκλογική καμπάνια της δεξιάς αντιπολίτευσης, αλλά και στην
αυξανόμενη διαφθορά στους κόλπους του κυβερνώντος κόμματος.
Επιπλέον, η νίκη των αντιδραστικών-συντηρητικών δυνάμεων στις εκλογές
έρχεται ως επιστέγασμα της συνεχούς προσπάθειας ιμπεριαλιστικών κέντρων
(προερχόμενων, κατά κύριο λόγο από τις ΗΠΑ) να υπονομεύσουν και να
πλήξουν το κοινωνικό εγχείρημα της μπολιβαριανής επανάστασης που
ξεκίνησε πριν από 16 χρόνια. Οι παραπάνω λόγοι, ωστόσο, δεν αρκούν για
να εξηγήσουν την πολιτική κάμψη του «Τσαβισμού» και την εκλογική νεκρανάσταση της αμερικανόφιλης αντιπολίτευσης.Η μπολιβαριανή επανάσταση στη Βενεζουέλα υπήρξε- και συνεχίζει να είναι- ένα αναμφισβήτητα φιλολαϊκό εγχείρημα, το οποίο κατάφερε να δώσει φωνή και ψωμί σε εκατομμύρια μη προνομιούχων βενεζουελάνων. Πρόκειται για μια διαδικασία που επιχείρησε, μέσα από ένα ανορθόδοξο μείγμα πατριωτικής μπολιβαριανής κληρονομιάς και λατινοαμερικάνικης θεώρησης του μαρξισμού, να προσεγγίσει τον σοσιαλισμό. Όχι όμως τον σοσιαλισμό με την αυθεντική μαρξιστική-λενινιστική έννοια, αλλά ένα είδος σοσιαλισμού της αγοράς, που έγινε γνωστός ως «σοσιαλισμός του 21ου αιώνα».
Η Βενεζουέλα του Τσάβες μπορεί να άλλαξε σε σημαντικό βαθμό τους κοινωνικούς συσχετισμούς, να προχώρησε σε αναδιανομή πλούτου υπέρ των φτωχών, να εθνικοποίησε μια σειρά μεγάλων επιχειρήσεων, χωρίς ωστόσο να αγγίξει τον πυρήνα του ζητήματος: την κοινωνικοποίηση των μέσων παραγωγής και του παραγόμενου πλούτου. Έτσι, ενώ ένα σημαντικό μέρος της οικονομίας πέρασε κάτω από κρατικό έλεγχο, ένα άλλο μέρος, εξίσου σημαντικό παρέμεινε στα χέρια ντόπιων και ξένων μονοπωλιακών ομίλων. Έγραφε σχετικά το 2012 ο αμερικανός καθηγητής James Petras: «Η Βενεζουέλα σήμερα είναι μια μεικτή οικονομία, με τον ιδιωτικό τομέα να κυριαρχεί. Η κρατική ιδιοκτησία έχει επεκταθεί και εθνικές κοινωνικές προτεραιότητες έχουν υπαγορεύσει την ιδιοποίηση των πετρελαϊκών πόρων. Το κράτος κατέχει τον πιο προσοδοφόρο τομέα των εξαγωγών και καρπώνεται το μεγαλύτερο μέρος του ξένου συναλλάγματος. Ενώ η κυβέρνηση έχει αυξήσει κατά πολύ τις κοινωνικές δαπάνες, δεν έχει μειώσει τη μεγάλη συγκέντρωση πλούτου και εισοδήματος στις ανώτερες τάξεις».
Παρά την προφανή λαϊκή αποδοχή της, η μπολιβαριανή επανάσταση, ακολουθώντας μια σοσιαλδημοκρατικού τύπου διαχείρηση, απέτυχε να δημιουργήσει τους αναγκαίους ταξικούς συσχετισμούς που θα της επέτρεπαν να εμβαθύνει στην επαναστατική διαδικασία. Όπως σημειώνεται σε απόφαση του 14ου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος Βενεζουέλας (PCV) το 2011: «…από τη μια πλευρά, το κοινωνικό υποκείμενο που έχει ηγηθεί μέχρι στιγμής της διαδικασίας αντιστοιχεί σε ένα ταξικό προφίλ μεσαίων και μικροαστικών στρωμάτων, όχι στην εργατική τάξη, που είναι το πραγματικό κοινωνικό υποκείμενο που καλείται ιστορικά να οικοδομήσει το σοσιαλισμό. Από την άλλη πλευρά, η ίδια η εργατική τάξη και ο εργαζόμενος λαός στην πόλη και στην ύπαιθρο γενικά, δεν έχουν καταφέρει ακόμα στη χώρα μας να φτάσουν στο απαραίτητο επίπεδο συνείδησης, οργάνωσης, προγραμματικής σαφήνειας και κινητοποίησης που θα τους επέτρεπε να επιβάλουν την ηγεμονία της τάξης τους και να οδηγήσουν την πορεία των γεγονότων στη σωστή κατεύθυνση» («Η πάλη του ΚΚ Βενεζουέλας ενάντια στον οπορτουνισμό», Διεθνής Κομμουνιστική Επιθεώρηση», 2014).
Η πρόσφατη νίκη της συντηρητικής αντιπολίτευσης στις βουλευτικές εκλογές αποδεικνύει ότι οι αστικές δυνάμεις της Βενεζουέλας, έχοντας την πολυπλόκαμη υποστήριξη του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, καραδοκούσαν για να δώσουν ένα ισχυρό χτύπημα στον «Τσαβισμό». Το αν αυτή η εκλογική τους νίκη θα σημάνει την αρχή του τέλους της μπολιβαριανής επανάστασης στη χώρα είναι κάτι που θα το καθορίσουν οι εξελίξεις. Το «μάθημα» που, ωστόσο, βγαίνει από την περίπτωση της Βενεζουέλας έρχεται να προστεθεί στην εμπειρία της Χιλής του Σαλβαδόρ Αλιέντε. Για να επιβεβαιώσει τη μαρξιστική θέση πως το αστικό κράτος και οι μηχανισμοί του δεν διαχειρίζονται, αλλά τσακίζονται με την επανάσταση και πως καμία αντιμονοπωλιακή-αντιιμπεριαλιστική κυβέρνηση (όσο καλές προθέσεις κι’ αν έχει) δεν μπορεί να συγκρουστεί με το κεφάλαιο και την εξουσία του, ούτε μπορεί να εκφράσει τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και να ανοίξει το δρόμο για τη λαϊκή εξουσία και το σοσιαλισμό...πηγή:atexnos
Τι είναι ο ριζοσπαστικός τσαβισμός και γιατί να τον υπερασπιστούμε;
Ο George Ciccariello-Maher, συγγραφέας του βιβλίου “Εμείς δημιουργήσαμε τον Τσάβες”, σημείωνε στο περιοδικό Jacobin το Μάρτιο του 2015: «Η
αντιπολίτευση στη Βενεζουέλα είναι μια κινούμενη αντίφαση. Ανίκανη να
πάρει την πλειοψηφία, είναι διαρκώς διχασμένη ανάμεσα στη συμμετοχή σε
εκλογές που σχεδόν σίγουρα θα χάσει και στο μποϊκοτάζ τους. Δε μπορεί να
νικήσει γιατί ο λαός τη θεωρεί αντιδημοκρατική και τα μποϊκοτάζ και τα
πραξικοπήματα έρχονται απλά να επιβεβαιώσουν αυτή την άποψη. Δεν έχει
πολιτικό πρόγραμμα ή προτάσεις, καθώς ό,τι προτάσεις και να κάνει θα
είναι αντιλαϊκές. Κι έτσι μετεωρίζεται ανάμεσα σε χαμένες εκλογές και
αποτυχημένα πραξικοπήματα, σαν δυο όψεις που αλληλοεπιβεβαιώνονται».
Πώς περάσαμε απ’ το φαύλο κύκλο της αποτυχίας, στις 112 έδρες του MUD
(Τραπέζι της Δημοκρατικής Ενότητας) και την αυξημένη πλειοψηφία των 2/3
στο κοινοβούλιο της Βενεζουέλας στις εκλογές της 6ης Δεκέμβρη;Οι τρεις ταφές του τσαβισμού
Η πρώτη ταφή του τσαβισμού δρομολογείται από τους ορκισμένους εχθρούς του, τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό, τις πολυεθνικές και τη ντόπια ολιγαρχία. Στη Βενεζουέλα λαμβάνει χώρα αυτό που ένας αρθρογράφος του Counterpunch είχε ονομάσει το Μάρτη του 2015 «διαρκές πραξικόπημα». Το Φεβρουάριο του 2015 αποκαλύφθηκε σχέδιο -στο οποίο εμπλέκονταν υψηλόβαθμοι αξιωματικοί της πολεμικής αεροπορίας- βομβαρδισμού του Προεδρικού Μεγάρου Μιραφλόρες ή εναλλακτικά συγκέντρωσης με ομιλητή το Μαδούρο, με ταυτόχρονη έκδοση διακήρυξης ηγετών της αντιπολίτευσης για σχηματισμό «κυβέρνησης εθνικής ενότητας». Σύμφωνα με τις καταγγελίες, εγκέφαλος των σχεδίων ήταν για άλλη μια φορά ο αμερικάνικος παράγοντας. Στις 9 Μαρτίου του 2015 οι ΗΠΑ κατέταξαν επισήμως, με εκτελεστικό διάταγμα, τη Βενεζουέλα στους εχθρούς της εθνικής τους ασφάλειας και επέβαλλαν κυρώσεις. Σε άρθρο της, στις 12 Νοεμβρίου, η αμερικανίδα δικηγόρος, δημοσιογράφος και πολιτογραφημένη πλέον πολίτης της Βενεζουέλας, Eva Golinger, αποκάλυψε ότι κατά τη διάρκεια του 2014 η κυβέρνηση των ΗΠΑ δαπάνησε 18 εκατ. δολλάρια στη χρηματοδότηση αντικυβερνητικών ομάδων στη Βενεζουέλα.
Στις 18 Νοεμβρίου του 2015, μεσούσης της προεκλογικής περιόδου, το Telesur σε συνεργασία με τον Έντουαρντ Σνόουντεν δημοσίευσε ένα από τα «άκρως απόρρητα» έγγραφα της Εθνικής Υπηρεσίας Ασφαλείας (NSA) των ΗΠΑ που είχε διαρρεύσει. Έτσι προέκυψε ότι το 2010 στην πρώτη θητεία Ομπάμα οργανώθηκε με κέντρο την πρεσβεία των ΗΠΑ στο Καράκας και σε συνεργασία με τη CIA επιχείρηση κατασκοπείας στην κρατική εταιρεία πετρελαίου PDVSA, όπου «χακαρίστηκαν» εσωτερικές επικοινωνίες εκατοντάδων υπαλλήλων και στελεχών της εταιρείας. Όπως έλεγε ένας αναλυτής της NSA «το να κατέχουν οι ΗΠΑ τη λειτουργία της PDVSA ισοδυναμεί με το να κατέχουν την οικονομική καρδιά της Βενεζουέλας». Οι προκλήσεις συνεχίστηκαν στην προεκλογικη περίοδο, με αεροπλάνο της Ακτοφυλακής των ΗΠΑ να παραβιάζει στις 6 Νοεμβρίου τον εναέριο χώρο της Βενεζουέλας στην περιοχή του Los Monjes, για πάνω από 3,5 λεπτά. Η απόπειρα του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού να συνδράμει στην πολιτική αποσταθεροποίηση και την ανατροπή του τσαβισμού στη Βενεζουέλα έχει μακρά ιστορία με αποκορύφωμα το πραξικόπημα του 2002. Από την παραπληροφόρηση των μίντια, τη χρηματοδότηση της αντιπολίτευσης, το οικονομικό σαμποτάζ μέχρι τις βίαιες διαδηλώσεις, είναι πολλά τα μέσα που έχουν αξιοποιηθεί με τον ίδιο πάντα σκοπό.
Η δεύτερη ταφή του τσαβισμού προέρχεται απ’ τον ίδιο τον τσαβισμό, όπως αποτυπώνεται σε διακηρύξεις που δεν υλοποιήθηκαν, ριζοσπαστικές επιλογές που δεν έγιναν, και κυρίως σε μια εφαρμοζόμενη οικονομική πολιτική που έχει οδηγήσει σε οπισθοχώρηση τη μπολιβαριανή διαδικασία και αδυνατεί να απαντήσει στον «οικονομικό πολέμο». Αποτέλεσμα αυτής είναι οι ελλείψεις βασικών αγαθών, οι ουρές, ο υπερπληθωρισμός, η μαύρη αγορά, η διαφθορά και η ραγδαία αύξηση της λαϊκής δυσαρέσκειας. Στην κωδικοποίηση «οικονομικός πόλεμος» συνυπάρχουν οι επιπτώσεις της διεθνούς καπιταλιστικής κρίσης και η ραγδαία πτώση της τιμής του πετρελαίου σε συνδυασμό με το οργανωμένο οικονομικό σαμποτάζ. Αυτά τα νέα δεδομένα τη διετία του τσαβισμού χωρίς τον Τσάβες (2013-15) ή θα αντιμετωπίζονταν με μια επιθετική ριζοσπαστική «φυγή προς τα μπρος» ή με παραχωρήσεις προς το κεφάλαιο και τον ιμπεριαλισμό. Τέτοιες παραχωρήσεις αναπόφευκτα έδωσαν νέα αυτοπεποίθηση στα σχέδια ανατροπής του τσαβισμού «με κάθε μέσο», μέσω πραξικοπήματος ή εκλογών.
Ωστόσο, οι προϋποθέσεις μιας τέτοιας «φυγής προς τα μπρος» υπάρχουν στις κοινωνικοπολιτικές δυναμικές αυτού που θα ορίσουμε ως ριζοσπαστικό τσαβισμό∙ εκτίμηση που βασίζεται στην πείρα των εργατικών-λαϊκών αγώνων και την όξυνση της ταξικής πάλης με επίκεντρο το κίνημα για τον εργατικό έλεγχο και τα κοινοτικά συμβούλια. Ο ίδιος ο Τσάβες είχε υποδείξει μια τέτοια κατεύθυνση σε μια από τις τελευταίες του ομιλίες με τίτλο «Αλλαγή πλεύσης» όπου είχε ρίξει το σύνθημα «Αυτοκριτική: Ανεξαρτησία ή τίποτε, κομμούνες ή τίποτε». Κι όμως οι κατευθύνσεις που επιλέχθηκαν δεν ήταν σ’ αυτή την κατεύθυνση. Οι λάθος κατευθύνσεις, όπως θα δείξουμε, βρίσκουν ταξικό υπόβαθρο στις αυταπάτες του Τσάβες και του Μαδούρο για «ειρηνικό διάλογο» με τους συνδέσμους εργοδοτών και «υγιή επιχειρηματικότητα».
Η τρίτη ταφή του τσαβισμού προέρχεται από το μηδενισμό που καταλαμβάνει μια ορισμένη «αριστερή νοοτροπία» που υποτιμά τις κοινωνικοπολιτικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα και τις δυναμικές τους, υποβαθμίζει τη σημασία της ιμπεριαλιστικής επιθετικότητας, του οικονομικού σαμποτάζ και των επιχειρούμενων πραξικοπημάτων. Η «νοοτροπία» αυτή, προσεγγίζει τη μπολιβαριανή διαδικασία ως άλλη όψη του νεοφιλελευθερισμού, ως την πλέον πρόσφορη για το σύστημα διαχείριση του καπιταλισμού για να εγκλωβίσει πλατιά τμήματα του πληθυσμού στην κοινωνική ειρήνη και να τα αποτρέψει από εξεγέρσεις. Τέτοιες προσεγγίσεις συνήθως απορρίπτουν συλλήβδην τη συμμετοχή στις εκλογές και σε κάθε περίπτωση την πιθανότητα υπό συγκεκριμένες συνθήκες να προκύψει στο έδαφος του καπιταλισμού κυβέρνηση που θα στοχεύει έξω και ενάντια στο σύστημα και θα αποτελέσει εν δυνάμει όπλο του μαζικού κινήματος στην πάλη για τη συνολική εξουσία. Σήμερα, μετά την εκλογική ήττα, αυτή η συζήτηση επιστρέφει κι έχει ενδιαφέρον ότι ρεύματα με διαφορετικές αφετηρίες και αναλύσεις μοιράζονται την ολοκληρωτική απόρριψη μιας τέτοιας πιθανότητας και τη βασίζουν στην εμπειρία της μπολιβαριανής διαδικασίας.
Απ’ αυτή την άποψη, είναι χαρακτηριστικό το κείμενο του Νίκου Μόττα «Το μάθημα της Βενεζουέλας» στον ιστότοπο Ατέχνως. Ενώ δε μηδενίζει το φιλολαϊκό χαρακτήρα του τσαβισμού, δεν υποτιμά την ιμπεριαλιστική επιθετικότητα, ούτε θεωρεί τη μπολιβαριανή επανάσταση χαμένη υπόθεση, καταλήγει στη θέση πως «καμία αντιμονοπωλιακή-αντιιμπεριαλιστική κυβέρνηση (όσο καλές προθέσεις κι αν έχει) δεν μπορεί να συγκρουστεί με το κεφάλαιο και την εξουσία του, ούτε μπορεί να εκφράσει τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και να ανοίξει το δρόμο για τη λαϊκή εξουσία και το σοσιαλισμό». Στο δεύτερο μέρος θα επιχειρήσουμε μια κριτική ανακατασκευή αυτής της θέσης, εκτιμώντας ότι έχει σοβαρές συνέπειες για μια σύγχρονη επαναστατική στρατηγική και προσέγγιση της διαλεκτικής κυβέρνησης-εξουσίας-κινημάτων στο μετά-σοβιετικό διεθνή συσχετισμό δυνάμεων. Πριν φτάσουμε εκεί όμως, θα καταγράψουμε τα πρώτα δείγματα γραφής του τσαβισμού μετά την εκλογική ήττα, θα θεμελιώσουμε την έννοια του ριζοσπαστικού τσαβισμού επικεντρώνοντας στην αλληλεπίδραση έμπρακτων παραδειγμάτων οργανωμένου λαού και κυβερνητικού τσαβισμού και θα εξετάσουμε την πλούσια προεκλογική συζήτηση-αντιπαράθεση για την πορεία του τσαβισμού.
Λαϊκό κοινοβούλιο δρόμου μετά την εκλογική ήττα - «Μόνο ο λαός μπορεί να σώσει το λαό»
Στο πρώτο του διάγγελμα μετά τις εκλογές, ο Νικολά Μαδούρο παραδέχθηκε την ήττα, μίλησε για αντεπανάσταση, κάλεσε όλες τις μαζικές λαϊκές οργανώσεις και συλλογικότητες σε μια πλατιά συζήτηση αυτοκριτικής και δράσης και διαμήνυσε την αποφασιστικότητα του τσαβικού μπλοκ να αναλάβει το κεντρικό καθήκον της χώρας, την «επιτάχυνση μιας επαναστατικής οικονομικής παραγωγικής εμβάθυνσης, που θα δημιουργεί νέες βάσεις και θα ελευθερώσει τη χώρα από τον εκβιασμό αυτών που την έχουν υποβάλει στον οικονομικό πόλεμο».
Το κοινωνικό και πολιτικό διακύβευμα πλέον είναι οι κατακτήσεις όλης της τσαβικής περιόδου. Η κυβέρνηση μπορεί να παραμένει τσαβική μέχρι το 2018, αλλά η αυξημένη πλειοψηφία δίνει στην αντιπολίτευση αυξημένες δυνατότητες να ανατρέψει φιλολαϊκούς νόμους, να αλλάξει τη σύνθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου, να προχωρήσει σε συνταγματικές αλλαγές ή ακόμη και σε δημοψήφισμα για ανάκληση του Μαδούρο και νέες Προεδρικές εκλογές. Στις πρώτες ανακοινώσεις, το MUD δηλώνει ότι από τις 5 Γενάρη που αρχίσει τις εργασίες της η νέα Βουλή, σκοπεύει να καταργήσει τον έλεγχο των τιμών που καθιστούσε τα βασικά αγαθά προσιτά στο λαό, να ιδιωτικοποιήσει επιχειρήσεις κλειδιά και υπηρεσίες, να επαναφέρει συμβάσεις παραχώρησης έργων υποδομής σε ξένους επενδυτές, να ενισχύσει την τοπική αστυνομία και να αλλάξει το καθεστώς λειτουργίας της δημόσιας τηλεόρασης τελειώνοντας, όπως σημειώνουν, μια συγκεκριμένη ηγεμονία. Πώς θα αντιδράσουν τα κινήματα απέναντι σε τέτοιες εξελίξεις;
«Δε θα κάνουμε βήμα πίσω (No volverán). Αυτό δεν είναι σύνθημα για μπλουζάκι. Είναι κατευθυντήρια αρχή. Και είναι η δικιά μας αρχή». Αυτή ήταν η απάντηση μιας νεαρής ακτιβίστριας που δραστηριοποιείται στα κινήματα γειτονιών όταν ρωτήθηκε τις παραμονές των εκλογών τι θα σημάνει πιθανή ήττα των τσαβιστών. Οι πρώτες μέρες μετά τις εκλογές φαίνεται, ευτυχώς, να την επιβεβαιώνουν. Μεγάλες συνελεύσεις με πολύωρες και έντονες συζητήσεις έγιναν σε όλη τη χώρα. Η καμπάνια Comando de la Campaña Popular Hugo Chávez (CAPHUCHA) και η καμπάνια “Cada latido cuenta” καλέσαν σε συνέλευση με σύνθημα «Μόνο ο λαός μπορεί να σώσει το λαό». Η δεύτερη καμπάνια σημαίνει «κάθε χτύπημα της καρδιάς μετράει», συγκροτήθηκε πριν λίγο καιρό και κατέκλυσε τα κοινωνικά δίκτυα με το χάσταγκ #LATE. Συγκροτήθηκε από πάνω από 20 τοπικές αντικαπιταλιστικές συλλογικότητες, πολλές από τις οποίες πολιτισμικές, με τη συμμετοχή ακτιβιστών/τριων και καλλιτεχνών από Βραζιλία, Αργεντινή, Βολιβία, Κολομβία και Περού. Διακηρυγμένος στόχος τους είναι να επανεφεύρουν την αφήγηση και αισθητική της Μπολιβαριανής Επανάστασης που φαίνεται να έχει εξαντληθεί και να τοποθετήσουν τα κοινοτικά συμβούλια στο «συμβολικό κέντρο» ενός νέου συλλογικού φαντασιακού που, όπως γράφουν, δεν ανήκει στην κυβέρνηση ή στο PSUV, αλλά διαμορφώνεται από τα κάτω από τα κοινωνικά κινήματα. Το κοινοτικό σύστημα που προωθούν ενσωματώνει εναλλακτικές παραγωγικές πρακτικές σε ένα διαφορετικό πρότυπο καθημερινότητας.
Όλες οι επιμέρους συνελεύσεις καλούσαν 9 και 10 Δεκέμβρη έξω από μέγαρο Μιραφλόρες για τη συγκρότηση ενός «λαϊκού κοινοβουλίου» στους δρόμους. Χιλιάδες ανταποκρίθηκαν στο εν λόγω κοινό κάλεσμα, όπου οι ομιλητές καλούσαν το Μαδούρο να υιοθετήσει την ατζέντα των κινημάτων βάσης. Ο Μαδούρο έκανε μια μη προγραμματισμένη εμφάνιση στη συνέλευση και απευθύνθηκε στον κόσμο ανεβασμένος στο καπό ενός αυτοκινήτου. «Θα βγούμε, ανέφερε, απ' αυτό το τέλμα όπου μας οδήγησαν ο οικονομικός πόλεμος και τα δικά μας λάθη, το τέλμα όπου οι επαναστατικές πολιτικές υπερκαλύφθηκαν από τη γραφειοκρατία και τη διαφθορά». Ο Πρόεδρος ανέλαβε προσωπικά την ευθύνη για την εκλογική ήττα και κάλεσε σε ένα κριτικό και αυτοκριτικό διάλογο για την επαναστατική στρατηγική. «Να μετατρέψουμε αυτή την κρίση σε επαναστατική κρίση που θα μας επιτρέψει να βιώσουμε μια ακόμη 4η Φλεβάρη, μια 13η του Απρίλη, μια αναγέννηση της λαϊκής δυναμικής στη μπολιβαριανή διαδικασία». Στο τέλος κάλεσε 200 διορισμένους εκπροσώπους της λαϊκής συνέλευσης σε μια ειδική συνάντηση στο Προεδρικό Μέγαρο για να σχεδιάσουν τη συζητηση γύρω από την επαναστατική στρατηγική.
“Todo 11 tiene su 13”: τα ιστορικά ορόσημα του ριζοσπαστικού τσαβισμού
Αν υπάρχουν δυο βασικά ορόσημα αυτού που ορίζουμε ως ριζοσπαστικό τσαβισμό, είναι αναμφίβολα οι ημερομηνίες στις οποίες αναφέρθηκε ο Μαδούρο. Η 4η Φλεβάρη του 1992 αναφέρεται στην απόπειρα ανατροπής της νεοφιλελεύθερης κυβέρνησης και κατάληψης της εξουσίας από τμήμα του στρατού υπό τη διοίκηση του Ούγκο Τσάβες. Ο σχεδιασμός για συνδυασμό μιας τέτοιας κίνησης με γενική απεργία και λαϊκό ξεσηκωμό δε στέφθηκε με επιτυχία. Ο Τσάβες ανέλαβε την πολιτική ευθύνη της κίνησης συνδέοντάς τη με την άγρια καταστολή της εξέγερσης του Καρακάτσο το 1989 που άφησε πίσω της πάνω από 3.000 νεκρούς. Λίγα μπορεί να καταλάβει κανείς για τις λαϊκές και πολιτικές διεργασίες στη Βενεζουέλα αν δε λάβει υπόψη του το βαθύ χνάρι που άφησε η ηρωϊκή λαϊκή εξέγερση ενάντια στο ΔΝΤ και την επίδραση των ριζοσπαστικών ιδεών στο στράτευμα με βάση τη συστηματική παρέμβαση της αριστεράς τις δεκαετίες του ’70 και του ΄80.
Η 13η Απρίλη, σχετίζεται με την απόπειρα πραξικοπήματος για την ανατροπή του Τσάβες, στις 11 Απριλίου του 2002, όταν το ντόπιο κεφάλαιο, οι πολυεθνικές και ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός επιχείρησαν να ανακόψουν με το, γνωστό από τη Χιλή και δεκάδες άλλες περιπτώσεις, δοκιμασμένο και αιμοσταγή τρόπο μια ριζοσπαστική πολιτική εθνικοποιήσεων και μέτρων που έπλητταν τα μονοπώλια και τον ιμπεριαλισμό κλονίζοντας την αστική κυριαρχία. Όπως όμως καθιερώθηκε το λαϊκό σύνθημα “Todo 11 tiene su 13”, «κάθε 11η έχει μια 13η».
Στη Βενεζουέλα σε αντίθεση με τη Χιλή το πραξικόπημα απέτυχε. Τη 13η του Απρίλη εκατομμύρια φτωχών από τους λόφους που περιβάλλουν το Καράκας ξεχύθηκαν στους δρόμους. Οι παραγκουπόλεις σε μια περήφανη επίδειξη λαϊκής κυριαρχίας επιβλήθηκαν στους δρόμους συνδυάζοντας τον αυθορμητισμό και το ταξικό ένστικτο με την συνειδητή και συντονισμένη δράση φανερώνοντας σε κάθε Φουκουγιάμα αυτής της γης την ανεξάντλητη δυναμική της λαϊκής πρωτοβουλίας. Η άγρια καταστολή, οι συλλήψεις, το δημόσιο μαστίγωμα τσαβιστών ηγετών, η πολιορκία της πρεσβείας της Κούβας και οι δεκάδες εν ψυχρώ δολοφονίες δε μπορούσαν να σταματήσουν την οργή ενός λαού που του έκλεβαν μια νόμιμα εκλεγμένη φιλολαϊκή κυβέρνηση. Η εισβολή του λαϊκού παράγοντα στο προσκήνιο ήταν που οδήγησε τμήματα του στρατού να μείνουν πιστά στον Τσάβες, αξιωματικούς και στρατιώτες να ξεσηκωθούν και να προωθήσουν έμπρακτα στους δρόμους την διακηρυγμένη συμμαχία λαού και στρατού, όπως αποτυπώνεται στις μαρτυρίες που καταγράφει η Μάρτα Χάρνεκερ στο έργο «Στρατιώτες στο πλευρό του λαού» σ.1. Η ανατροπή του πραξικοπήματος με λαϊκή εξέγερση, έδωσε μεγάλη αυτοπεποίθηση στην εργατική τάξη και το λαό και ριζοσπαστικοποίησε τον τσαβισμό και «απ’ τα κάτω» και «απ’ τα πάνω».
“Los colectivos” ή αυτό που φοβούνται οι κυρίαρχες τάξεις
Το 2014 η αντιπολίτευση πυροδότησε αιματηρά επεισόδια ενάντια στην κυβέρνηση Μαδούρο επιχειρώντας να σπρώξει την κατάσταση σχεδόν σε εμφύλιο πόλεμο και να διευκολύνει ίσως μια ιμπεριαλιστική επέμβαση ή ένα πετυχημένο πραξικόπημα. Την περίοδο εκείνη στα διεθνή μίντια επικρατούσε ένας συλλογικός πανικός με τους “los colectivos”. Δε σχετίζονται με την αστυνομία ή το στρατό αλλά παρουσιάζονται ως ένοπλη περιφρούρηση της μπολιβαριανής επανάστασης, πολιτοφυλακές της κυβέρνησης και την ίδια στιγμή ομάδες που κινούνται εκτός νόμου και αποτελούν πονοκέφαλο και για την κυβέρνηση. Περιγράφονται ως ο φόβος και ο τρόμος των πλουσίων, οργανωμένες ομάδες που συγκρούονται με διαδηλωτές της αντιπολίτευσης, μηχανόβιοι που διαταράσσουν την ησυχία των γειτονιών των πλουσίων. Τι είναι τελικά οι “los colectivos”; Καταρχάς, δεν είναι αυτοπροσδιορισμός αλλά αποδιδόμενος όρος από την αντιπολίτευση και τα διεθνη μίντια που επιχειρούν να δαιμονοποιήσουν τα κινήματα βάσης σε μια επίδειξη ταξικού και φυλετικού ρατσισμού. Αρκεί να είσαι φτωχός, σκουρόχρωμος και να φοράς κόκκινο πουκάμισο για να είσαι “los colectivos”. Η πρωτοφανής επίδειξη προπαγάνδας, μυθομανίας και απόδοσης γενικευμένης παραβατικής συμπεριφοράς σε μια αόριστη κατηγορία ανθρώπων που περιλαμβάνει εκατομμύρια, όπως εύστοχα επισημαίνει ο Ciccariello-Maher, δεν είναι παρά η ομολογία του απεγνωσμένου φόβου των κυρίαρχων τάξεων για το γεγονός ότι οι σκουρόχρωμοι και οι φτωχοί αυτής της χώρας έχουν βγει από το περιθώριο της πολιτικής αορατότητας που τους είχε καταδικάσει ο νεοφιλελευθερισμός και οργανώνονται.
Οι ίδιες και οι ίδιοι ήταν τα πρώτα θύματα των επιπτώσεων της κρίσης και της αδυναμίας της κυβέρνησης Μαδούρο να δώσει ουσιαστικές απαντήσεις. Απ’ αυτή την άποψη θα είχαν κάθε λόγο να βρίσκονται στο δρόμο. Γνώριζαν όμως καλά ότι η λύση των καθημερινών προβλημάτων δε θα έρθει από τις κινητοποιήσεις της αντιπολίτευσης που ζητάει ιδιωτικοποιήσεις και ανατροπή των φιλολαϊκών κατακτήσεων. Πίσω από το συλλογικό πανικό για τους “los colectivos” βρίσκεται ο φόβος για τις Επιτροπές Άμυνας που συγκορτήθηκαν το 2014 και οι οποίες εκτός από την απάντηση στις προκλήσεις της δεξιάς στους δρόμους είχαν έκτακτο πρόγραμμα αντιμετώπισης της κρίσης με κεντρικούς άξονες τον έλεγχο της παραγωγής, της διανομής τροφίμων και των δημοσίων υπηρεσιών, ούτως ώστε να χτυπηθούν με τη διαρκή κινητοποίηση του λαού το σαμποτάζ των μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων, οι τεχνητές ελλείψεις βασικών αγαθών, η εκτίναξη των τιμών, η γραφειοκρατία και η διαφθορά του ίδιου του τσαβισμού αλλά και τμημάτων του κεφαλαίου που διαπλέκονται μ’ αυτόν, της λεγόμενης «μπολιμπουρζουαζίας».
Οργανωμένος λαός: Όταν ο ριζοσπαστικός τσαβισμός δείχνει τα δόντια του
Ο ριζοσπαστικός τσαβισμός είναι ο παράγοντας που δυστυχώς πολλές φορές απουσιάζει εμφατικά από τη συζήτηση της αριστεράς που μηδενίζει συλλήβδην τον τσαβισμό και τη μπολιβαριανή διαδικασία. Ο ριζοσπαστικός τσαβισμός είναι γέννημα της όξυνσης της ταξικής πάλης στους χώρους παραγωγής και αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης. Μόνο στρέφοντας εκεί την προσοχή μας μπορούμε να φωτίσουμε αθέατες πλευρές των ευρύτερων λαϊκών και πολιτικών διεργασιών, της παροντικής ήττας, των αντιφάσεων αλλά και των δυναμικών μιας μάχης που βρίσκεται σε εξέλιξη. Σε παλιότερο άρθρο του 2011 για τις εθνικοποιήσεις και τον εργατικό έλεγχο είχαμε αναφερθεί εκτεταμένα στο κίνημα για τον εργατικό έλεγχο, το ρόλο των νέων ταξικών συνδικάτων της UNETE (Unión Nacional de Trabajadores) και τη ριζοσπαστικοποίηση του εργατικού κινήματος, όπως αποτυπώνονταν τότε στη συνάντηση για τον εργατικό έλεγχο 900 αντιπροσώπων εργατικών συμβουλίων από πάνω από 100 εργοστάσια. Ταυτόχρονα, σημειώνεται η εξαιρετικά πλούσια εμπειρία των πάνω από 30.000 κοινοτικών συμβουλίων. Τέτοιες εμπειρίες ριζοσπαστισμού αποτυπώνονται σε πλήθος βιβλίων σ.2 και ντοκιμαντέρ σ.3, εξαιρετικά χρήσιμων για να αντιληφθούμε τον πλούτο και την πρωτοτυπία του μπολιβαριανού εγχειρήματος και το πλήθος των ριζοσπαστισμών που δημιουργούν τη βάση μιας εν δυνάμει συμμαχίας των ριζοσπαστικών δυνάμεων σε χώρους δουλειάς, ομάδων αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας, «κοινωνικών αποστολών» (misiones), οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στις φτωχογειτονιές, τον αγροτικό τομέα κ.ο.κ.
Τις πολιτικές εκπροσωπήσεις του ριζοσπαστικού τσαβισμού θα τις βρούμε σε αριστερές και κομμουνιστικές οργανώσεις εντός του PSUV όπως το Marea Socialista κ.α. και εκτός όπως το ΚΚΒ που διατηρεί την οργανωτική του αυτοτέλεια και ανεξαρτησία, αλλά παρέχει κριτική στήριξη στην κυβέρνηση και συμμετέχει από κοινού με το PSUV στον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλο, τον πολιτικό συνασπισμό που το 2012 συνένωσε 35.000 συλλογικότητες και κοινωνικοπολιτικές πρωτοβουλίες. Ο ριζοσπαστικός τσαβισμός είναι η περιφρούρηση των κατακτήσεων του λαού όχι μόνο απέναντι στους ορκισμένους εχθρούς της κυβέρνησης, αλλά και απέναντι στην ταφή του τσαβισμού απ’ τον ίδιο τον τσαβισμό. Είναι αρκετές οι περιπτώσεις που ο ριζοσπαστικός τσαβισμός ήρθε αντιμέτωπος με την κυβέρνηση και τον κρατικό μηχανισμό.
Πρώτα και κύρια στους εργατικούς αγώνες που έχει αναμετρηθεί όχι μόνον με τους γκάνγκστερ της εργοδοσίας και τα αστικοποιημένα συνδικάτα, αλλά και με τοπικούς δημάρχους και κυβερνήτες εκλεγμένους με το PSUV (ακόμη και σε περιπτώσεις που το διακύβευμα ήταν η εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας). Αντίστοιχες μάχες έχουν γίνει στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, της εξωτερικής πολιτικής, αλλά και της ασφάλειας και των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Το 2008 έλαβε χώρα ένα χαρακτηριστικό περιστατικό που αξίζει να τύχει της προσοχής μας. Μετά από έκρηξη βόμβας έξω από τα γραφεία του συνδέσμου εργοδοτών (FEDECAMERAS), για την οποία ανέλαβε την ευθύνη η οργάνωση “Venceremos Guerrilla Front” αναδεικνύοντας τις ευθύνες της FEDECAMERAS για το πραξικόπημα, η τσαβική κυβέρνηση δήλωσε αποφασισμένη να βρει και να τιμωρήσει τους δράστες. Η αστυνομία και οι μυστικές υπηρεσίες έκαναν εκτεταμένες έρευνες σε σπίτια στη, γνωστή για το ριζοσπαστισμό της, γειτονιά “23 de Enero” («23 Γενάρη»). Ως αντίδραση 500 ένοπλοι πλαισιωμένοι από κοινωνικές οργανώσεις της περιοχής παρατάχθηκαν και απέκλεισαν κάθε δίοδο της αστυνομίας προς τη γειτονιά καταγγέλοντας την κυβέρνηση ότι παρέχει αμνηστεία στους πραξικοπηματίες της δεξιάς και επιτίθεται, στιγματίζει και διώκει τα λαϊκά επαναστατικά κινήματα. Το περιστατικό καταγράφηκε σε άρθρο του Ciccariello-Maher υπό τον εμπνευσμένο τίτλο «ο ριζοσπαστικός τσαβισμός δείχνει τα δόντια του».
Αν και η ραχοκοκκαλιά του ριζοσπαστικού τσαβισμού βρίσκεται στην οργάνωση «από τα κάτω» σε σύγκρουση, όπως δείξαμε, όποτε χρειαστεί με το κράτος και την τσαβική κυβέρνηση, σε άλλες περιπτώσεις η κυβερνητική πρακτική, ως παραπροϊόν της ταξικής πάλης, εντάσσεται στο ριζοσπαστικό τσαβισμό στο βαθμό που επιταχύνει, πυροδοτεί ή υποβοηθά τη δημιουργική πρωτοβουλία των υποτελών τάξεων θωρακίζοντας τη θεσμικά. Το πιο ενθαρρυντικό στοιχείο μετά την εκλογική ήττα είναι ότι ο Μαδούρο φαίνεται από τις πρώτες κινήσεις του να στρέφεται στο ριζοσπαστικό τσαβισμό. Βέβαια, μένει να φανεί κατά πόσον θα πραγματωθούν οι διακηρύξεις και «απ’ τα κάτω» και «απ’ τα πάνω». Σε κάθε περίπτωση, οι μετεκλογικές εξελίξεις δεν εξηγούν ούτε γιατί τέτοιες κινήσεις δεν έγιναν νωρίτερα ούτε γιατί ο ριζοσπαστικός τσαβισμός δε μπόρεσε να επιβάλλει την αντζέντα του και έφτασε η αντιπολίτευση να παίρνει την πλειοψηφία ακόμη και στη γειτονιά “23 de Enero”…πηγή:k-lab
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου