Πέμπτη 15 Σεπτεμβρίου 2016

«Η σιωπή και οι κραυγές θα είναι το τέλος του τραγουδιού μου...» Victor Jara


Το πρωί της 12 Σεπτεμβρίου 1973, λίγο μετά το Πραξικόπημα στη Χιλή από τον Αουγκούστο Πινοσέτ, μεταφέρθηκε μαζί με χιλιάδες άλλους στο Εθνικό Στάδιο της Χιλής όπου βασανίστηκε με πρωτοφανή αγριότητα.“Venceremos” τραγουδούσε. Ένα έθνος μέσα σε ελάχιστες μέρες  βυθίστηκε σε ένα βαθύ δικτατορικό σκοτάδι. Ο ενσαρκωτής της κοινωνικοπολιτικής αλλαγής, Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο ποιητής των οραμάτων μιας ολόκληρης ηπείρου, Πάμπλο Νερούδα και ο τροβαδούρος των ημερών Βίκτορ Χάρα έμελλε να συνδέσουν τη ζωή τους, τους αγώνες τους και τις μέρες θριάμβου και ελευθερίας, με  το μαρτυρικό τους θάνατο και να γίνουν σύμβολα ζωής, ελπίδας και φως του κόσμου.

Ο Víctor Lidio Jara Martínez γεννήθηκε στις 23 Σεπτέμβρη του 1932 στις παρυφές του Lonquen, κοντά στην πρωτεύουσα Χιλής, το Σαντιάγκο.Ο Victor Jara γεννήθηκε από γονείς φτωχούς αγρότες, που έχαν εγκατασταθεί κοντά στην πρωτεύουσα της Χιλής. Οι γονείς του , Amanda και Manuel εργάζονταν πολύ σκληρά για ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις τις καθημερινής ζωής. Παράλληλα στο σπίτι επικρατούσε αναστάτωση εξαιτίας του αλκοολικού πατέρα.
Φαίνεται ότι η μητέρα του, Αμάντα,που ήταν  τραγουδίστρια στην εποχή της.μπόρεσε να εμπνεύσε τον νέο Victor, στον οποίο έμαθε τα βασικά της κιθάρας. Οι μουσικές ικανότητες του δεν είναι βέβαια ακαδημαϊκές, αλλά είχαν τις ρίζες τους στη λαϊκή μουσική της Χιλής. Θύμα ενδοοικογενειακής βίας λόγω του αλκοολισμού του πατέρα του, ο Βίκτορ Χάρα βρήκε από μικρή ηλικία καταφύγιο στη μουσική. Η μητέρα του Αμάντα επέμενε στην εκπαίδευση των παιδιών της και έτσι ο Χάρα βρέθηκε σε ένα καθολικό σχολείο του Σαντιάγκο. Καθώς ήταν παιδί φτωχών αγροτών, ο Βίκτορ Χάρα από πολύ νωρίς ένιωσε την εκμετάλλευση και την κοινωνική αδικία, καθώς ήταν και ο ίδιος αναγκασμένος από παιδί να δουλεύει για να συνεισφέρει στην επιβίωση της οικογένειάς του. Τη χαρά της ζωής την αντλούσε από το τραγούδι, μέσα από τα παραδοσιακά και λαϊκά τραγούδια της Χιλής.
 Μετά από πολλά δύσκολα χρόνια μετακινήθηκαν προς την επαρχία ώστε ο πατέρας να ασχοληθεί με αγροτικές δουλειές, όπου παράλληλα δούλευε και ο Victor για να συνεισφέρει στα έξοδα του σπιτιού καθώς υπήρχαν στην οικογένεια μικρότερα αδέλφια και αδελφές. Τραγουδούσε από μικρός και έπαιζε στην κιθάρα του πολλά παραδοσιακά και λαϊκά τραγούδια τις Χιλής όπου μεγάλη επιρροή σε αυτό άσκησε η μητέρα του.
Ο Victor τελειώντας τo γυμνάσιο ασχολήθηκε με την λογιστική. Δυστυχώς η μητέρα του πέθανε όταν ο Victor ήταν 15 χρόνων. Μετά την στρατιωτική του θητεία επέστρεψε στην γενέτειρα του όπου αντιμετώπισε την ανεργία. Έτσι άρχισε με ζήλο να μαθαίνει τα παραδοσιακά τραγούδια τις Χιλής μαζί με μια ομάδα φίλων του.Ο θάνατος της μητέρας του, σε ηλικία 15 ετών, προκάλεσε σημαντικές αλλαγές στη ζωή του, ωστόσο την τέχνη δεν την εγκατέλειψε ποτέ. Μεγαλώνοντας ολοένα και με μεγαλύτερο ζήλο αρχίζει να μυείται στον τεράστιο πλούτο της μουσικής παράδοσης της πατρίδας του.
Στην πρωτεύουσα, ο Victor παρακολούθησε σεμινάρια και εντάχθηκε στο Πανεπιστήμιο της Χιλής, όπου συμμετείχε στο έργο Carmina Burana, το1953. Την ίδια χρονιά, άρχισε μία εργασία καταγραφής της λαογραφίας της Χιλής. Το 1956, εντάχθηκε στην ομάδα Mimos de Noisvander και διδάσκεται θέατρο και υποκριτική.Έτσι γίνεται μέλος της ομάδας θεάτρου του πανεπιστημίου.


Η συνάντησή του με την Violeta Parra, τραγουδίστρια παραδοσιακής μουσικής, αποτέλεσε το έναυσμα για τον Χάρα να εμβαθύνει στο συγκεκριμένο είδος μουσικής, ενσωματώνοντας σε αυτό πολιτικά στοιχεία.
Ασχολείται με το θέατρο, συμμετέχει σε πολλές θεατρικές παραγωγές, ενώ ταυτόχρονα κάνει εμφανίσεις σε μικρό καφέ του Σαντιάγο. Είναι η εποχή που πολιτικοποιείται ενεργά, ενώ ταυτόχρονα κυκλοφορεί και τον πρώτο του δίσκο. Η ταξική του συνείδηση, η μεγάλη αγάπη του για την εργατική τάξη και το λαό της Χιλής, το πηγαίο ταλέντο του γίνονται τα «υλικά» των τραγουδιών του που βάζουν ως στόχο τους την κοινωνική αδικία, την εκμετάλλευση, το σάπιο πολιτικό σύστημα. Τα τραγούδια εκφράζουν όσα κρύβει μέσα του ο λαός, τους αγώνες, τα βάσανα, τους πόθους του, και γι' αυτό μιλάνε στην καρδιά των απλών ανθρώπων, που αγωνίζονται σκληρά για την επιβίωση. Χάρη στο ταλέντο του και την αγάπη του για το λαό, έγινε αγαπητός και δημοφιλής όχι μόνο στη Χιλή, αλλά και  σε όλη τη Λατινική Αμερική.

Ο Χάρα ήταν μία από τις ηγετικές φυσιογνωμίες του κινήματος «Nueva canción», μαζί με Isabel Parra, Rolando Alarcon, Angel Parra και Patricio Manns. Αυτή η παρέα καλλιτεχνών το 1965 πραγματοποιεί μία συνάντηση στο ένα παλιό σπίτι, στη οδό Κάρμεν 340, κοντά στο κέντρο του Σαντιάγκο, θέτοντας τις βασικές αρχές του κινήματος. Οι στρατιωτικές δικτατορίες που αυξάνονται στη Λατινική Αμερική αποτέλεσαν το κεντρικό άξονα στα τραγούδια τους. Με στίχους που προβάλουν τη συλλογική μνήμη και εναντιώνονται στον ιμπεριαλισμό, το «Nueva canción» βρίσκει άμεσα οπαδούς στις εργατικές συνοικίες.




Το 1966 κυκλοφόρησε τον πρώτο του προσωπικό δίσκο με τίτλο το όνομά του «Victor Jara» ενώ τον επόμενο χρόνο ηχογράφησε μαζί με το μουσικό γκρούπ Quilapayun, του οποίου ήταν καλλιτεχνικός διευθυντής από το 1966 έως το 1970, το άλμπουμ «Canciones folcloricas de America».
Ακολούθησαν πολλές διακρίσεις εντός κι εκτός Χιλής που τον καθιέρωσαν στη συνείδηση του κόσμου. Παράλληλα με τις δραστηριότητές του, ασχολήθηκε ενεργά και με το κομμουνιστικό κόμμα. Αρκετοί από τους στίχους των τραγουδιών του ήταν σαφώς επηρεασμένοι από τους αγώνες του κόμματος και του λαού εναντίον της κοινωνικής αδικίας, της εκμετάλλευσης και της βίας. Μάλιστα τραγούδησε γι’αυτόν ακριβώς τον λόγο ζωντανά στην χιλιανή τηλεόραση. Έγινε ιδιαίτερα αγαπητός στο λαό όλης της Λατινικής Αμερικής που έβλεπε έναν καλλιτέχνη να έχει ταυτιστεί απόλυτα μαζί του και να έχει εξελιχθεί στην ίδια του τη φωνή. Αντίθετα στις ανώτερες τάξεις της εξουσίας είχε δημιουργήσει αρκετές αντιπάθειες. Ο Χάρα εξελίσσεται σε μισητό πρόσωπο για τη Δεξιά, ύστερα από μία εμφάνισή του σε ένα σχολείο το 1969, όπου τραγούδησε το «Preguntas a Puerto Montt». Το τραγούδι ήταν ένα άμεσο μήνυμα προς το υπουργείο Εσωτερικών, που είχε διατάξει την εισβολή σε ανεκμετάλλευτη γεωργική περιοχή, την οποία είχαν καταλάβει 91 άστεγες αγροτικές οικογένειες.

Τα επόμενα χρόνια συνέχισε ως διευθυντής θεάτρων αλλα ασχολούταν παράλληλα όλο και περισσότερο με τα τραγούδια και τις πολιτικές του δραστηριότητες.Τέλος τo 1970 άφησε την ζωή του θεάτρου για να ασχοληθεί αποκλειστικά με τον λαό τις Xιλής μέσο τον τραγουδιών και τις πολιτικής του.
Το κίνημα «Nueva canción» στήριξε τον προεκλογικό αγώνα του Αλιέντε, ο οποίος κέρδισε τις εκλογές το 1970. Τα τραγούδια «Venceremos» και «El Pueblo Unido Jamas Sera Vencido», του Sergio Ortega, γίνονται συνώνυμα με την Αριστερά Αυτό το κίνημα του «νέου τραγουδιού», στο οποίο συμμετείχαν εκτός από τον Χάρα καλλιτέχνες όπως η Ιζαμπέλ Πάρα και οι «Κιλαπαγιούν», τα χρόνια της κυβέρνησης της Λαϊκής Ενότητας αποτελούσε έναν από τους «πολιτιστικούς πυλώνες της επανάστασης». Ο Χάρα πίστεψε και υπερασπίστηκε αυτή τη μουσική μεταρρύθμιση μέσα από ένα έργο, που απηχούσε τις πολιτικές του ιδέες. .Ο Χάρα υποστήριξε τον σοσιαλιστή Αλιέντε, συμμετέχοντας στις περιοδείες του, μαζί με τον Πάμπλο Νερούδα, δίνοντας συναυλίες σε κάθε γωνιά της Χιλής. Μαζί με άλλους καλλιτέχνες συμμετείχε σε εκδηλώσεις που πλαισίωσαν την προεκλογική εκστρατεία του Σαλβαδόρ Αλιέντε για τις εκλογές του 1970. Μια από αυτές ήταν η μεγάλη συναυλία στο στάδιο της Χιλής, λίγο πριν εκλεγεί Πρόεδρος ο Αλιέντε και σχηματιστεί η κυβέρνηση της Λαϊκής Ενότητας, ,στην οποία συμμετείχαν κομμουνιστές, σοσιαλιστές, αριστεροί, ριζοσπάστες, χριστιανοδημοκράτες. Το όνομα και η μουσική του Βίκτορ Χάρα ταυτίζεται με τις κοινωνικοπολιτικές αλλαγές που συμβαίνουν στη χώρα, πυρπολούν οράματα, συνειδήσεις. Είναι ο τροβαδούρος των ημερών που έρχονται.




Τρία χρόνια μετά τη νίκη της Δημοκρατίας, εκδηλώνεται το στρατιωτικό πραξικόπημα που σχεδίασαν, χρηματοδότησαν και καθοδήγησαν η αμερικανική κυβέρνηση και η CIA. Ο Αλιέντε, που έχει οχυρωθεί με συνεργάτες του στο Προεδρικό Μέγαρο, πέφτει νεκρός με το όπλο στο χέρι. Την ίδια μέρα συλλαμβάνεται ο Βίκτορ Χάρα. Τα φλογερά του «όπλα», οι στίχοι, η φωνή, η κιθάρα του είναι απειλή για τους πραξικοπηματίες.

Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973 το Στάδιο του Σαντιάγο,μετατρέπεται όπως και άλλοι χώροι, σε κολαστήριο και στρατόπεδο συγκέντρωσης. Σύμφωνα με τον απολογισμό των πρώτων ημερών από τον Ερυθρό Σταυρό, μόνο στο Στάδιο του Σαντιάγο, υπολογίζεται ότι υπήρχαν 7.000 κρατούμενοι έως τις 22 του Σεπτέμβρη. Μέσα σε λίγες ώρες, η Χιλή μετατράπηκε σε ένα ατελείωτο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Κατά τη διάρκεια της «θητείας» Πινοσέτ, 50.000 άτομα βρήκαν φρικτό θάνατο, 250.000 άνθρωποι βασανίστηκαν με τους χειρότερους τρόπους, 2.500 άτομα «εξαφανίστηκαν», 1.000.000 εξορίστηκαν.
5.000 κρατούμενοι συγκεντρώθηκαν στο Estadio Chile αμέσως μετά το πραξικόπημα. Πολλοί απ' αυτούς βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν μέσα στο στάδιο. Ο Victor Jara συνελήφθη την ίδια μέρα του πραξικοπήματος ενώ κατευθυνόταν προς το Κρατικό Τεχνικό Πανεπιστήμιο όπου εργαζόταν.
Κρατείται σε μυστικές φυλακές, για πέντε μέρες, χωρίς νερό και τροφή και βασανίζεται χωρίς να λυγίσει στιγμή, όπως ανέφεραν αργότερα σύντροφοί του που σώθηκαν.

 «Θέλησαν να ξεφύγουν από όλους τους φόβους τους, ένας βουτώντας στο κενό, άλλος χτυπώντας το κεφάλι του στον τοίχο όλοι, με το βλέμμα καρφωμένο στο θάνατο...», έγραφε...

 Στη συνέχεια, μεταφέρεται μαζί με άλλους στο Στάδιο του Σαντιάγο. Στις 16 Σεπτέμβρη, εκεί που λίγο καιρό πριν τραγουδούσε για το λαό της Χιλής, δολοφονείται, αφού νωρίτερα έχει υποβληθεί σε φρικτά βασανιστήρια.  Σύμφωνα με τη μαρτυρία στρατιώτη που ήταν παρών στο στάδιο, ο Victor Jara αναγνωρίστηκε από έναν υπολοχαγό γνωστό με το παρατσούκλι "ο Πρίγκιπας" ο οποίος τον ξεχώρισε από τους άλλους κρατουμένους για να τον χλευάσει και να τον βασανίσει. Αφού του έσπασε τα χέρια με την κάννη ενός όπλου , του έδωσε μία κιθάρα να παίξει, ενώ κάποιος άλλος αξιωματικός έπαιζε μαζί του ρώσικη ρουλέτα. Όταν ο Victor Jara άρχισε να τραγουδάει το Venceremos, οι βασανιστές του διέταξαν τους στρατιώτες να τον πυροβολήσουν, αυτόν και τους άλλους 14 κρατουμένους που τραγούδησαν μαζί του. Στο σώμα του Victor Jara βρέθηκαν 44 σφαίρες.

 Ο Χιλιανός συγγραφέας Miguel Cabezas μαρτυρεί τον αποτρόπαιο βασανισμό:

"'Εφεραν τον Victor και τον διέταξαν να βάλει τα χέρια του στο τραπέζι. Στα χέρια του αξιωματικού εμφανίστηκε ένα τσεκούρι. Με ένα κοφτό χτύπημα έκοψε τα δάχτυλα του αριστερού χεριού και με ένα άλλο τα δάχτυλα του δεξιού χεριού. Ακούσαμε τα δάχτυλα να πέφτουν στο ξύλινο πάτωμα. Το σώμα του Victor σωριάστηκε με όλο του το βάρος. 6.000 κρατούμενοι ούρλιαξαν ταυτόχρονα. Ο αξιωματικός κινήθηκε προς τον τραγουδιστή-κιθαρίστα φωνάζοντας "τραγούδα τώρα για την πουτάνα τη μάνα σου", και συνέχισε να τον χτυπάει. Ξαφνικά ο Victor προσπάθησε με κόπο να σηκωθεί και σαν υπνοβάτης πήγε προς τις κερκίδες με ασταθή βήματά και ακούστηκε η φωνή του που μας έλεγε: "Θα ευχαριστήσουμε τον αρχηγό". 'Υψωσε τα χέρια του που έσταζαν αίμα και με μια αγωνιώδη φωνή, άρχισε να τραγουδάει τον ύμνο της Λαϊκής Ενότητας. 'Ολοι τον μιμήθηκαν κι αυτό έκανε τους στρατιωτικούς να αφηνιάσουν. Ο Victor δέχτηκε μία ριπή και διπλώθηκε στα δύο. Κι άλλες ριπές ακούστηκαν που σημάδευαν όσους ήταν εκεί και είχαν τραγουδήσει μαζί με τον Victor. Τα σώματα έπεφταν το ένα πάνω στο άλλο, γεμάτα από σφαίρες. Οι κραυγές των τραυματιών ήταν τρομακτικές. Αλλά ο Victor δεν τις άκουγε. Ήταν νεκρός. "

 Ένα μισοτελειωμένο τραγούδι

«Το τραγούδι μου είναι μια σκαλωσιά που φτάνει στ’ άστρα», τραγουδούσε ο Βίκτορ Χάρα, ο συνθέτης, στιχουργός και τραγουδιστής που δολοφονήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 1973, στο Στάδιο της Χιλής, λίγες μέρες μετά το πραξικόπημα του Αουγκούστο Πινοτσέτ. Μετά τον βομβαρδισμό της Λα Μονέδα, του προεδρικού μεγάρου της Χιλής, και τον θάνατο του Σαλβαδόρ Αλιέντε, ο στρατός εισέβαλε στο Πολυτεχνείο, όπου βρισκόταν και ο Βίκτορ Χάρα, μαζί με φοιτητές και καθηγητές.

Όσοι επέζησαν μεταφέρθηκαν στο Στάδιο της Χιλής — ανάμεσά τους και ο Χάρα. Εκεί βασανίστηκε επί τέσσερις μέρες. Το πτώμα του βρέθηκε πεταμένο σε ένα χαντάκι. Είχε δεχτεί δύο σφαίρες στον δεξί κρόταφο, είχε 16 πύλες εισόδου σφαίρας και 12 πύλες εξόδου στον θώρακα, 6 πύλες εισόδου και 4 πύλες εξόδου στην κοιλιά, είχε δύο τραύματα από σφαίρες στο δεξί χέρι και 18 πύλες εισόδου και 14 πύλες εξόδου στα πόδια. Συνολικά, είχε δεχτεί 44 σφαίρες. Ο Έκτορ Ερέρα, ο υπάλληλος που τον εντόπισε, δυσκολεύτηκε να τον αναγνωρίσει.
«Ήταν γεμάτος χώματα και είχε πολλές πληγές. Τα μαλλιά του ήταν κολλημένα από αίμα και λάσπη και το πρόσωπό του ήταν παραμορφωμένο από τα χτυπήματα. Δεν ήμουν σίγουρος». Ο Ερέρα ειδοποίησε τη σύζυγο του Χάρα, Τζόαν. Με δυσκολία και με κίνδυνο της ζωής τους κατάφεραν να πάρουν τη σορό από το νεκροτομείο και να τη θάψουν, τρεις μέρες μετά.

 Στις 18 Σεπτέμβρη, μια εβδομάδα μετά το πραξικόπημα, η γυναίκα του Τζόαν αναγνωρίζει ανάμεσα σε εκατοντάδες πτωμάτων το νεκρό σώμα του. Εκτός από τα σημάδια που είχαν αφήσει οι σφαίρες, υπάρχουν και τα σημάδια του βασανισμού του. Τα χέρια του λατρεμένου Χιλιανού τραγουδιστή είναι «σε μια ανώμαλη στάση» με θρυμματισμένες τις παλάμες του. Στις τσέπες του, σ' ένα κομμάτι χαρτί, ένα μισοτελειωμένο ποίημα...«Η σιωπή και οι κραυγές θα είναι το τέλος του τραγουδιού μου...».

11 Σεπτεμβρίου

Εκείνο το πρωί, ο Βίκτορ έπρεπε να τραγουδήσει στο Πολυτεχνείο, στα εγκαίνια μιας έκθεσης με θέμα τη φρίκη του εμφυλίου πολέμου, όπου θα μιλούσε ο Αλιέντε. «Δεν θα γίνει», του είπα. «Όχι, αλλά νομίζω πως πρέπει να πάω έτσι κι αλλιώς». Είχε αποφασίσει να πάει, υπακούοντας στις οδηγίες του συνδικάτου. Ήταν αδύνατο να αποχαιρετιστούμε όπως έπρεπε. «Θα γυρίσω μόλις μπορέσω, μαμίτα… ξέρεις ότι πρέπει να πάω… να μείνεις ήρεμη». «Τσάο…». Όταν γύρισα το κεφάλι, ο Βίκτορ δεν ήταν πια εκεί. Ξανατηλεφώνησε κατά τις τέσσερις και μισή. «Πρέπει να μείνω εδώ… Πρωί-πρωί, μόλις λήξει, θα έρθω σπίτι… Μαμίτα, σ’ αγαπάω». Το βράδυ [της μεθεπόμενης μέρας] χτυπάει το τηλέφωνο. Μια άγνωστη φωνή, πολύ νευρική, ζητάει τη συντρόφισσα Τζόαν. «Εγώ είμαι». «Δεν με ξέρεις, συντρόφισσα, αλλά έχω ένα μήνυμα για σένα από τον άντρα σου. Μόλις βγήκα από το Στάδιο της Χιλής. Ο Βίκτορ είναι εκεί. Μου ζήτησε να σου πω να προσπαθήσεις να είσαι ήρεμη και να μείνεις σπίτι με τις μικρές. Δεν πιστεύει ότι θα τον αφήσουν να βγει από το στάδιο…».

18 Σεπτεμβρίου

Ακούω θόρυβο στην πόρτα, σαν κάποιος να προσπαθεί να μπει. Βγαίνω στο παράθυρο και βλέπω έναν νεαρό. «Με συγχωρείτε, αλλά έπρεπε να σας συναντήσω… Λυπάμαι, πρέπει να σας πω ότι ο Βίκτορ είναι νεκρός… Βρήκαν το πτώμα του στο νεκροτομείο. Πρέπει να έρθετε, γιατί η σορός είναι εκεί ήδη 48 ώρες και αν δεν τη ζητήσει κανείς θα θαφτεί σε κοινό τάφο». […] Κοιτάζω τις σειρές των γυμνών σωμάτων που καλύπτουν το πάτωμα, στοιβαγμένα σε σωρούς, τα περισσότερα με ανοιχτές πληγές, μερικά με τα χέρια ακόμα δεμένα στην πλάτη… εκατοντάδες πτώματα. […] Ήταν ο Βίκτορ… Είχε τα μάτια ανοιχτά και έμοιαζε να κοιτά μπροστά, έντονα και προκλητικά, παρά την πληγή στο κεφάλι και τους τρομερούς μώλωπες στο μάγουλο. Τα ρούχα του είχαν γίνει κουρέλια… το στήθος διάτρητο από σφαίρες και μια ανοιχτή πληγή στην κοιλιά… τα χέρια του έμοιαζαν να κρέμονται από τα μπράτσα σε μια παράξενη γωνία, σαν να του είχαν σπάσει τους καρπούς»…




Στις 5 Δεκεμβρίου του 2009, επί της προεδρείας της Michelle Bachelet, διατάχθηκε η εκταφή των οστών του Victor Jara για να ερευνηθούν οι ακριβείς συνθήκες του θανάτου του. Η χούντα είχε ρίξει το πτώμα του σε μαζικό τάφο αλλά αναγνωρίστηκε από κάποιους πολίτες και κηδεύτηκε κατόπιν παράνομα. Την δεύτερη κηδεία του ακολούθησε πλήθος κόσμου μετά από τρεις μέρες τιμητικών εκδηλώσεων.

Το στρατιωτικό καθεστώς του Πινοσέτ δεν πλήρωσε γι' αυτή τη στυγερή δολοφονία, όπως και για όλες τις άλλες. Όσο, πάντως, κι αν προσπάθησε να κοπάσει τη διεθνή κατακραυγή, ισχυριζόμενη ότι ο θάνατός του προήλθε από αδέσποτη σφαίρα, δεν τα κατάφερε... Σύμφωνα με την έκθεση ειδικής επιτροπής «για την αλήθεια και τη συμφιλίωση», ο Χάρα βρήκε το θάνατο κάτω από τις παρακάτω συνθήκες: Φυλακίστηκε σε ένα γυμναστήριο του Σαντιάγο, που είχε μετατραπεί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και εκεί βασανίστηκε με φρικτό τρόπο. Οι φρουροί τού έσπασαν τα χέρια και μετά τον έκαναν κόσκινο από τις σφαίρες. Τον περασμένο Ιούνη, στο Σαντιάγο, ο δικαστής Χουάν Εντουάρδο Φουέντες διέταξε νέα έρευνα για τη δολοφονία του Χάρα, μετά από την εξέταση 40 νέων στοιχείων που προσκόμισε η οικογένειά του...
Τριάντα πέντε χρόνια από το θάνατό του, η φωνή και η κιθάρα του Βίκτορ Χάρα, τα τραγούδια του με «αισθήματα και λογική» και μέσα από διασκευές νέων μουσικών και συγκροτημάτων, συνεχίζουν να συνοδεύουν την πάλη των λαών όχι μόνο της Λατινικής Αμερικής, αλλά της υφηλίου, ενάντια στον ιμπεριαλισμό, τους αγώνες της εργατικής τάξης για την απελευθέρωσή της. Το τραγούδι του συνεχίζεται στα στόματα των κολασμένων της γης...

Η φρίκη της δολοφονίας του Βίκτορ Χάρα ζωντάνεψε ξανά Μετά από σχεδόν σαράντα χρόνια, το δικαστήριο του Σαντιάγο παρέπεμψε σε δίκη οκτώ αξιωματικούς του στρατού ως υπεύθυνους για τη δολοφονία.
Τον Ιανουάριο του 2013 η χιλιανή δικαιοσύνη διέταξε τη σύλληψη οκτώ πρώην αξιωματικών του στρατού, οι οποίοι κατηγορούνται ότι πριν από 40 χρόνια δολοφόνησαν άγρια τον γνωστό για τα αριστερά του φρονήματα καλλιτέχνη Βίκτορ Χάρα..
Για τον έναν από τους κατηγορούμενους, τον Πέδρο Μπαριέντος Νούνιες,η χήρα του Χάρα, Τζόαν Τέρνερ, έκανε έκκληση στις ΗΠΑ για να επιτρέψουν την έκδοση του Μπαριέντος, ο οποίος έχει αρνηθεί την ανάμειξή του στη δολοφονία του Χάρα.

Στα τέλη Δεκεμβρίου, ο δικαστής Μιγκέλ Βάσκες απήγγειλε κατηγορίες για ανθρωποκτονία κατά του Μπαριέντος, πρώην υπολοχαγού, και του Ούγο Σάντσες Μαρμόντι, πρώην συνταγματάρχη, ενώ οι υπόλοιποι έξι άντρες κατηγορούνται για συνέργεια στην άγρια δολοφονία του Βίκτορ Χάρα.
Τέσσερις από τους κατηγορούμενους, συμπεριλαμβανομένου και του Σάντσες Μαρμόντι, παραδόθηκαν στις Αρχές. Ο δικαστής Βάσκες δήλωσε ότι θα ζητήσει την έκδοση του Μπαριέντος, ο οποίος ζει στην Καλιφόρνια.
Οι τέσσερις, που συνελήφθησαν τον Δεκέμβριο, αφέθησαν  ελεύθεροι με εγγύηση όσο περιμένουν τη δίκη, τον Μάρτιο του 2014, ενώ οι συγγενείς του Χάρα και οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων ζητούν να εκδοθεί από τις ΗΠΑ ο Πέδρο Μπαριέντος, που θεωρείται ο ένας από τους δύο φυσικούς αυτουργούς της δολοφονίας. Για τη δολοφονία του Χάρα έχει ήδη καταδικαστεί σε φυλάκιση ένας στρατιώτης, αλλά είναι η πρώτη φορά που διώκονται αξιωματικοί του στρατού.


Η Τζόαν Τέρνερ Χάρα, που κατάγεται από τη Μεγάλη Βρετανία, δήλωσε ότι οι κατηγορίες που απαγγέλθηκαν εναντίον των πρώην αξιωματικών του στρατού είναι "ένα ελπιδοφόρο μήνυμα", τόνισε όμως ότι θα είναι μακρύς ο δρόμος για την απονομή δικαιοσύνης όχι μόνο για το σύζυγό της αλλά και για όλους τους πολιτικούς κρατούμενους που βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν από το στρατό του δικτάτορα Πινοσέτ.


Ο Μπαριέντος, ο οποίος μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής όταν ο Πινοσέτ εγκατέλειψε την εξουσία το 1990 και σήμερα ζει στη Φλόριντα, αρνείται ότι έπαιξε οποιονδήποτε ρόλο στη δολοφονία του Χάρα. Το Ανώτατο Δικαστήριο της Χιλής είχε εγκρίνει ένα αίτημα έκδοσής του, το οποίο όμως δεν έχει σταλεί στις αρχές των ΗΠΑ.Η μηνυτήρια αναφορά αναφέρει ότι ο Μπαριέντος βασάνισε κι εκτέλεσε τον Χάρα μέσα σε ένα στάδιο πριν από 40 χρόνια.

Κατά τον επίσημο απολογισμό, πάνω από 3.000 άνθρωποι απήχθησαν κι εκτελέστηκαν επί των ημερών του καθεστώτος Πινοτσέτ (1973-1990). Άλλοι 28.000 άνθρωποι πιστεύεται ότι βασανίστηκαν κατά την διάρκεια του στρατιωτικού καθεστώτος.

Ο Μπαριέντος έλαβε αντίγραφο της μηνυτήριας αναφοράς στην κατοικία του στην Ντελτόνα της Φλόριντα, σύμφωνα με το Κέντρο για την Δικαιοσύνη και την Λογοδοσία (Center for Justice and Accountability), μια μη κερδοσκοπική νομική εταιρεία η οποία βοηθά την οικογένεια Χάρα.
Σε δηλώσεις του σε ένα τηλεοπτικό σταθμό της Χιλής πέρυσι ο Μπαριέντος είπε ότι δεν σχεδιάζει να επιστρέψει στη χώρα για να δικαστεί. «Είναι οριστικό, δεν πρόκειται να πάω πίσω», είχε δηλώσει.

Στη μήνυση αναφέρεται ότι ο Μπαριέντος διέταξε τους στρατιώτες του να βασανίσουν τον Χάρα, ο οποίος μεταφέρθηκε στα υπόγεια αποδυτήρια του γηπέδου του Σαντιάγο που οι δυνάμεις του στρατού επέταξαν και χρησιμοποίησαν ως στρατόπεδο για τους πολιτικούς κρατούμενους.
Αφού ο Χάρα ξυλοκοπήθηκε βάναυσα ο Μπαριέντος άρχισε να παίζει πολλούς γύρους Ρώσικης ρουλέτας με το πιστόλι στραμμένο στο πίσω μέρος του κεφαλιού του Χάρα, αναφέρεται στην μήνυση. «Ο Μπαριέντος έβαλε μια σφαίρα στον μύλο του πιστολιού του, γύρισε τον μύλο και τράβηξε την σκανδάλη, γνωρίζοντας ότι κάθε φορά που το έκανε θα μπορούσε να σκοτώσει», ανέφερε η μήνυση. Ο Μπαριέντος κατόπιν πυροβόλησε τον Χάρα «στο πίσω μέρος του κεφαλιού εξ επαφής» προστίθεται στο κείμενο. Κατόπιν, διέταξε πέντε νεοσύλλεκτους που βρίσκονταν υπό τις διαταγές του να πυροβολήσουν επανειλημμένα το πτώμα του Χάρα, σύμφωνα με τη μηνυτήρια αναφορά.

Από την πρώτη στιγμή, ο Βίκτορ Χάρα μετατράπηκε σε σύμβολο της αντίστασης στη χούντα του Πινοτσέτ. Ήταν ένας άνθρωπος τρυφερός που βρέθηκε αντιμέτωπος με την πιο αδιανόητη βαρβαρότητα. Ένας άνθρωπος που τραγουδούσε ότι η ζωή μας δεν έχει φτιαχτεί για να ’ναι γεμάτη από σκιές και θλίψη. Η απόδοση δικαιοσύνης ίσως διώξει, τελικά, μερικές από τις σκιές.



 Ο ποδοσφαιρικός αγώνας και το στάδιο

Στις 21 Νοεμβρίου του 1973, είχε προγραμματισθεί να γίνει στο Σαντιάγο ο ποδοσφαιρικός αγώνας–μπαράζ μεταξύ της Χιλής και της Σοβιετικής Ένωσης, για την πρόκριση στο παγκόσμιο κύπελλο ποδοσφαίρου της επόμενης χρονιάς (1974).
Το πρώτο παιχνίδι είχε διεξαχθεί στη Μόσχα και έληξε με 0-0. Οι Σοβιετικοί κατέστησαν από την πρώτη στιγμή σαφές πως δεν θα πήγαιναν στη Χιλή για τον αγώνα ρεβάνς και ζήτησαν τη διεξαγωγή του σε ουδέτερο γήπεδο.
Η FIFA δεν έκανε δεκτό το αίτημα των Σοβιετικών και σε αυτό έπαιξε σημαντικό ρόλο το χουντικό καθεστώς της Βραζιλίας που υποστήριζε τον Πινοσέτ. Οι Σοβιετικοί «θυσίασαν» την πρόκριση στο Μουντιάλ αποφασίζοντας να μην εμφανιστούν στο γήπεδο καθώς θα τιμωρούνταν με ήττα στα «χαρτιά». Κι έτσι κι έγινε...
Η εθνική ομάδα της Χιλής κατέβηκε παρ’όλα αυτά στο γήπεδο, όπως επέβαλαν οι κανονισμοί. Έκαναν κανονικά την σέντρα ενώ απέναντί τους δεν υπήρχε κανείς! Αντάλλαξαν μερικές πάσες και βρισκόμενοι μπροστά στο κενό τέρμα σκόραραν κάνοντας το 1-0 σκόρ που τους έδινε την πρόκριση και τυπικά! Αφού περίμεναν λίγο όπως λέει τυπικά ο κανονισμός, οι ποδοσφαιριστές της χωρίστηκαν σε δύο ομάδες για να αγωνιστούν μεταξύ τους!

Ο αρχηγός Βαλντέζ στα αποδυτήρια είχε φέρει αντίρρηση σε όλο αυτό το σκηνικό. Τότε ένα περίστροφο ενός λοχαγού τοποθετήθηκε στον κρόταφό του... Άλλαξε γνώμη αμέσως... Στον αγώνα επικράτησαν οι βασικοί των αναπληρωματικών με 5-0 και απ΄ότι ειπώθηκε επισήμως στις κερκίδες υπήρχε μεγάλος ενθουσιασμός για την πρόκριση της Χιλής στο παγκόσμιο κύπελλο του 1974 που θα διεξαγόταν στη Δυτική Γερμανία. Σε κλίμα πανηγυρικό, πολιτική ηγεσία και παίκτες,που δεν μπορούσαν να κάνουν διαφορετικά, γιόρτασαν την πρόκριση.
Την ίδια ώρα στα υπόγεια του γηπέδου υπήρχαν ακόμη πάρα πολλοί πολιτικοί κρατούμενοι. Κάποιοι από αυτούς ήταν νεκροί και άλλοι ήταν βασανισμένοι.

Τριάντα χρόνια αργότερα, τον Σεπτέμβρη του 2003 η κυβέρνηση της Χιλής, σαν ένδειξη ελάχιστης τιμής προς τον Victor Jara, μετονόμασε το εθνικό στάδιο του Σαντιάγο σε στάδιο «Victor Jara».

***

Η ιστορία του Βίκτορ Χάρα είναι εξαιρετικά σημαντική επειδή είναι παρόμοια με χιλιάδες άλλες υποθέσεις εξαφανισμένων και δολοφονημένων. Επειδή όμως ο Βίκτορ Χάρα είναι παγκοσμίως γνωστός βγαίνει και διεθνώς στην επιφάνεια το πρόβλημα της ατιμωρησίας αυτών που βασάνισαν, εκτέλεσαν και έκαψαν κατά την διάρκεια της χιλιανής δικτατορίας (1973-1991).Φαίνεται ότι πολλοί στην Χιλή ακολουθούν τη δήλωση του ναζιστή μέντορά τους Αουγκούστο Πινοσέτ:

“No me acuerdo, pero no es cierto. Y si es cierto, no me acuerdo”… «Δεν θυμάμαι, αλλά δεν είναι αλήθεια. Κι αν είναι αλήθεια, δεν θυμάμαι!»

Ο Βίκτορ Χάρα προσωποποιεί , όπως και ο Αλιέντε με τους θανάτους τους, τον θάνατο του λαού της Χιλής με την επικράτηση της δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοσέτ.
Η δολοφονία του στις 15 Σεπτέμβρη του ’73, στιγμάτισε μια ολόκληρη εποχή και τον μετέτρεψε σε ένα παντοτινό σημείο αναφοράς, όχι μόνο για την Χιλή μα για ολόκληρη την  δημοκρατική Λατινική Αμερική, που χάρη στον αγώνα και τον θάνατο τέτοιων ανθρώπων εμπνέεται για να δώσει τέλος μια για πάντα στην επί αιώνες καταπίεση και εκμετάλλευση που της επιφύλασσαν οι ντόπιοι και ξένοι αποικιοκράτες της.


***



Μανιφέστο 73 

Δεν τραγουδώ χωρίς σκοπό
μήτε γιατί έχω ωραία φωνή.
Τραγουδώ γιατί η κιθάρα μου
έχει δικιά της θέληση και νου
γήινη καρδιά
και φτερά περιστεριού
και σαν αγιασμός
ευλογεί χαρές και λύπες.
Εδώ μέσα κλείστηκε το τραγούδι μου
όπως έλεγε η Βιολέτα.
Κιθάρα δουλεύτρα
γιομάτη ανοιξιάτικη πνοή
– όχι σαν τις κιθάρες των λεφτάδων…
Το τραγούδι μου είναι μια σκαλωσιά
που φτάνει στ’ άστρα
και φέρνει το δικό του μήνυμα
έτσι όπως χτυπά στις αρτηρίες
εκείνου που πεθαίνει
τραγουδώντας την αλήθεια.
Όχι για εφήμερη δόξα
ούτε για μια φήμη που δε μου ανήκει
αλλά σαν ένας σβώλος χώμα
που φτάνει ως τα βάθη της γης
εκεί που καταλήγουν όλα
εκεί απ’ όπου αρχίζουν όλα…
Ένα τραγούδι ρωμαλέο
μένει πάντοτε καινούργιο.



Somos cinco mil
en esta pequeña parte de la ciudad.
Somos cinco mil
¿Cuántos seremos en total
en las ciudades y en todo el país?
Solo aquí
diez mil manos siembran
y hacen andar las fábricas.
¡Cuánta humanidad
con hambre, frío, pánico, dolor,
presión moral, terror y locura!

Είμαστε πέντε χιλιάδες

Σε αυτή την μικρή γωνιά της πόλης
είμαστε πέντε χιλιάδες
πόσοι θα ήμαστε συνολικά
στις πόλεις και σε όλη την χώρα;
Μόνο εδώ
δέκα χιλιάδες χέρια φυτεύτηκαν
και κάνουν τα εργοστάσια να προχωρούν.
Πόσοι άνθρωποι με πείνα, κρύο, πανικό, πόνο,
ηθική πίεση, τρομοκρατία και τρέλα!

Venceremos

Desde el hondo crisol de la patria
se levanta el clamor popular.
Ya se anuncia la nueva alborada,
todo Chile comienza a cantar.

Venceremos, venceremos,
mil cadenas habrá que romper,
venceremos, venceremos,
la miseria sabremos vencer.



Από το βαθύ χωνευτήρι της πατρίδας
Υψώνεται η λαϊκή φωνή
Η νέα μέρα στον ορίζοντα ανατέλει,
τραγουδά όλη η Χιλή

Θα νικήσουμε, θα νικήσουμε,
χίλιες αλυσσίδες να σπάσουν πρέπει,
θα νικήσουμε, θα νικήσουμε,
ξέρουμε πώς να ξεπεράσουμε τη μιζέρια



Οπτικοακουστικό υλικό

 Manifiesto 
 http://www.youtube.com/watch?v=en8yqVxuT-U

 Arena full
 http://www.youtube.com/watch?v=MMOeig9fdi4

 El derecho de vivir en paz
http://www.youtube.com/watch?v=-zMvRkwcnaA

Te Recuerdo Amanda
http://www.youtube.com/watch?v=GRmre8ggkcY


Bruce Springsteen - Santiago, Chile

 Στις 12/9/2013 ο Bruce Springsteen έπαιξε στο Σαντιάγκο της Χιλής το Μανιφέστο του Βίκτορ Χάρα. Παρότι αμερικάνος προτίμησε να είναι παρών σε μια άλλη επέτειο: αυτή της συμπλήρωσης των 40 χρόνων από το πραξικόπημα του Πινοσέτ και την επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας στη χώρα.

 Manifiesto
http://www.youtube.com/watch?v=JNQm1Plu63k


Bruce Springsteen tributando a Victor Jara cantando "Manifiesto".

Amnesty International in Mendoza, Argentina. But Chile was in our hearts. We met many families of the missing. They came with photographies of their beloved missing relatives. It was a moment that stay with me forever. If you are a political musician, Victor Jara is still a great inspiration.
It´s an honor to be here and I take it with humility.
Victor Jara is alive

En 1988, cantamos para Amnistía Internacional en Mendoza, Argentina pero Chile estaba en nuestros corazones. Conocimos a muchas mujeres de desaparecidos y ellas venían con fotografías de sus seres queridos. Fue un momento que se queda conmigo para siempre. Si eres un musico politico Victor Jara sigue siendo una gran inspiración.
Es un honor estar aquí y lo digo con humildad.
Victor Jara Vive

στο Μεξικό




















Για το αφιέρωμα στον Βίκτορ Χάρα χρησιμοποιήθηκαν ως πηγές
η γαλλική Wikipedia,η σελίδα Hispania.gr, τα Ενθέματα της εφημερίδας
ΑΥΓΗ, η σελίδα caminodel fuego, fugadetinta.cl και φωτογραφίες από το διαδίκτυο.
Πηγή:HISTORIA

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου